Gastritis - Oorzaken, symptomen en behandeling

Gastritis (maagontsteking) kan optreden als de maag te veel maagzuur produceert of als het maagslijmvlies geïrriteerd of beschadigd is. Het kan plotseling (acuut) verschijnen of zich langzaam ontwikkelen als een ziekte (chronisch). De symptomen en de behandeling zijn afhankelijk van het verloop van de ziekte.

Je spijsverteringssappen bestaat onder meer uit maagzuur, dat dient als verdediging tegen bacteriën. Hoewel het, zoals de naam al aangeeft, een vrij agressieve substantie is, is het normaal gesproken niet schadelijk voor de maag. Dit komt omdat de maagwand omgeven is door een slijmvlies dat de maagwand beschermt tegen dit zuur. Bij een ontsteking van het maagslijmvlies is deze beschermlaag echter geïrriteerd of beschadigd, waardoor het zuur erin kan doordringen. Als dit het geval is, heeft de betrokkene last van gastritis. Het is echter ook mogelijk dat de maag te veel maagzuur produceert.

Gastritis kan zowel acuut als chronisch zijn. Er zijn drie soorten chronische gastritis: type A, type B en type C gastritis. Er zijn ook zeldzame speciale vormen zoals gastritis veroorzaakt door de ziekte van Crohn, allergische gastritis of de ziekte van Ménétrier.

Als de volgende ernstige symptomen plotseling optreden, kan je last hebben van een acute gastritis:

• Buikpijn, met name in de bovenbuik
• Verminderde eetlust
• Opgeblazen gevoel
• Ziek gevoel
• Braken
• Slechte adem/vieze smaak in de mond
• Oprispingen
• Brandend maagzuur

Chronische gastritis daarentegen ontwikkelt zich langzaam en vaak zonder ongemakken. De symptomen zijn ook afhankelijk van het type gastritis. De symptomen van type B en C gastritis verschillen van persoon tot persoon. Een type A gastritis kan leiden tot een vitamine B12 tekort, wat op zijn beurt kan leiden tot bloedarmoede. In dat geval zijn de volgende klachten mogelijk:

• Vermoeidheid
• Uitputting (fysiek of mentaal)
• Ongemakkelijk gevoel

Daarnaast kan gastritis ook maagpijn na het eten veroorzaken. Dit symptoom kan echter ook voorkomen bij een gevoelige maag en soortgelijke klachten, zoals maagzweren en zelfs maagkanker. Ernstige maagkrampen en braken kunnen overigens ook optreden bij, bijvoorbeeld, een voedselvergiftiging. Daardoor is het dus moeilijk om de werkelijke oorzaak van maagproblemen te achterhalen en kan je dus het best een arts of een maag-darmspecialist raadplegen.

Chronische gastritis

De oorzaken van chronische gastritis verschillen van die van acute gastritis. Ze zijn ook afhankelijk van het type gastritis dat je hebt.

• Type A gastritis: Dit is een auto-immuunziekte waarbij antilichamen de cellen van het menselijk lichaam aanvallen. Het is de zeldzaamste vorm van gastritis. Het wordt vaak geassocieerd met andere auto-immuunziekten zoals diabetes type I, de ziekte van Hashimoto of de ziekte van Addison.
• Type B gastritis: Dit is de meest voorkomende vorm van gastritis. Het wordt gewoonlijk veroorzaakt door de bacterie Helicobacter pylori, die via het speeksel en de ontlasting kan worden overgebracht. Soms kunnen bacteriën die verwant zijn aan de Helicobacter pylori bacterie ook type B gastritis veroorzaken.
• Type C gastritis: Dit type gastritis wordt veroorzaakt door chemicaliën. In dit geval kunnen bepaalde pijnstillers de maag irriteren. Een pathologische terugvloeiing van gal kan ook type C gastritis veroorzaken.

Zoals bij elke ziekte is het, ook in geval van gastritis, nodig om eerst een arts te raadplegen. Die onderzoekt je specifieke klachten en stelt vragen over je leefgewoonten en medische achtergrond om daaruit de eerste conclusies te kunnen trekken. Tijdens dit onderzoek duwt de arts op je buik om de gevoeligheid te testen. Met een echografie kunnen indien nodig andere ziekten van het maaggebied uitgesloten worden.

Gastritis kan echter alleen met zekerheid worden gediagnosticeerd via een kijkonderzoek,ook wel endoscopie genoemd. Bij zo een gastroscopie plaatst de arts een lange buis met een camera in de maag. Zo kan hij/zij ontstekingen opsporen en zo nodig weefselmonsters nemen om, bijvoorbeeld, maagzweren of maagkanker uit te sluiten.

Een speciale ademtest kan worden gebruikt om een infectie met de bacterie Helicobacter pylori te detecteren. Daarnaast kan een bloedonderzoek informatie geven over mogelijke antilichamen.

Geneesmiddelen tegen gastritis

Over het algemeen kan een ontsteking van het maagslijmvlies goed worden behandeld. Hoe sneller dat gebeurt, hoe beter. Anders kan dit leiden tot maag- of twaalfvingerige darmzweren, bloedingen, een perforatie of zelfs maagkanker.

De behandeling van gastritis is echter afhankelijk van de oorzaak en de symptomen. Daarbij is het ook belangrijk om te achterhalen of de gastritis acuut of chronisch is. Een acute gastritis duurt enkele dagen tot enkele weken, een chronische kan oplopen tot meerdere weken of zelfs maanden. In het geval van hardnekkige en chronische ziekten schrijft de arts meestal medicatie voor. Het volgende kan worden gebruikt:

• H2-blokkers om de productie van maagzuur te verminderen.
• Protonpompremmers om de maagzuurgraad te verlagen.
• Antilichamen: neutraliseren het maagzuur.
• Prokinetica om de beweging van de darmen te stimuleren.
• Antibiotica om bacteriën te bestrijden.
• Anti-emetica tegen braken en/of misselijkheid.
• Krampstillende medicatie.

In het geval van type A gastritis, krijgen de patiënten meestal vitamine B12 toegediend om het tekort te compenseren. Daarvoor kunnen, bijvoorbeeld, injecties worden gebruikt.

Huishoudmiddeltjes tegen gastritis 

Natuurlijk zijn er ook een paar kruidengeneesmiddelen en huishoudmiddeltjes die een kalmerend effect kunnen hebben bij gastritis, zoals:

• Kamille
• Gember
• Aardappelsap
• Lijnzaad
• Beschuit
• Zuurkool
• Bananen
• Basilicum
• Medische klei
• Havervlokken
• Thee
• Warmwaterflessen of warme kompressen

Daarnaast zijn er ook homeopatische middelen, zoals braaknoot (Nux Vomica), Carbo vegetabilis, Argentum nitircum of Arsenicum album, die de symptomen van gastritis kunnen verlichten. Ook mineraalzouten van Schüssler, zoals magnesium phosphoricum of natrium phosphoricum, worden gebruikt om bepaalde klachten te verlichten. Het is in elk geval aanbevolen om een (alternatieve) arts te raadplegen voordat je deze homeopatische middelen inneemt.

De vriendjes van gastritis

In het geval van een beginnende acute gastritis kan het soms nuttig zijn om één of twee dagen geen vast voedsel te eten en in plaats daarvan thee, water en bouillon(soep) te drinken. Overigens is het aanbevolen om over te schakelen op een licht dieet, dat onder meer bestaat uit rijst, aardappelen, beschuiten en havervlokken. Bespreek dit steeds met een arts, zodat je voeding evenwichtig blijft. In het algemeen zouden gastritis patiënten het best de volgende elementen moeten vermijden:

• Alcohol
• Roken
• Warme en pikante gerechten
• Koffie
• Zure citrusvruchten, limonades en dergelijke
• Vet voedsel
• Zouten
• Snoep

Maagvriendelijke voeding en levensstijl 

Met de juiste behandeling en aandacht, neemt acute gastritis meestal snel af. Zware gevallen zijn vrij zeldzaam. Zelfs chronische gastritis van types B en C kunnen genezen worden, maar dit duurt veel langer (van enkele weken of maanden tot jaren). Type A kan (nog) niet genezen worden, maar is wel behandelbaar met de juiste medicatie.

Om het genezingsproces van gastritis positief te ondersteunen, de klachten te verlichten of de ziekte zelfs volledig te voorkomen, is een maagvriendelijke voeding en levensstijl uitermate belangrijk. Dit omvat:

• Drink voldoende water dat niet te koud is.
• Reduceer stress, bijvoorbeeld met sport- of ontspanningsoefeningen.
• Stop in overleg met je huisarts met het gebruik van maagirriterende medicatie.
• Het is beter om vijf kleine maaltijden verspreid over de dag te eten in plaats van 2 tot 3 grote maaltijden.
• Goed kauwen maakt het werk gemakkelijker voor de maag.
• Eet gestoomde groenten in plaats van rauwe groenten.

Gepubliceerd op: 11.10.2023

____________________________________________________________________________________________________________________________