Koorts - Wat doe je bij een verhoogde lichaamstemperatuur?

Een normale lichaamstemperatuur bevindt zich tussen 35,8 en 37,5°C. Dit wordt zo gehouden door het warmteregulerend centrum, de hypothalamus. Soms moet je temperatuur echter verhoogd worden om indringers in je lichaam te bestrijden. De hoge lichaamstemperatuur zorgt ervoor dat de verdedigingsreacties sneller plaatsvinden. Dit geldt zowel voor een onschadelijke verkoudheid als voor een ernstige infectie.

Koorts is daarom een belangrijke reactie van het lichaam. Koorts doet de stofwisseling verhogen en kan in sommige gevallen de spieren zelfs aanzetten om warmte te genereren, dit in de vorm van rillingen. Bovendien worden de bloedvaten vernauwd (bijv. op armen en benen) zodat er zo min mogelijk warmteverlies optreedt.

De hogere lichaamstemperatuur helpt dus om virussen, bacteriën en andere parasieten te doden, omdat ze geen temperaturen boven de 37°C kunnen verdragen.

Koorts bij kinderen

Zuigelingen hebben koorts vanaf 38°C, omdat hun temperatuurbeheersing nog niet volledig ontwikkeld is. Bij kinderen daarentegen kan de lichaamstemperatuur schommelen tussen 38 en 39°C zonder dat ze ernstig ziek zijn. In deze gevallen vecht het immuunsysteem tegen indringers door op te warmen zodat het gevecht snel gewonnen is.

Ook zonder gebruik van een thermometer, kun je aan de hand van verschillende signalen opmerken als je kind koorts heeft:

• Is het gezicht rood of heet?
• Is de huid bleek en koel?
• Ziet je kind er moe uit?
• Zit het kind te zeuren?
• Is je kind ongewoon slaperig?
• Wil je kind niet meer eten?

In sommige gevallen kan je kind ook een koortsaanval krijgen. Dat gebeurt doorgaans wanneer de koorts te snel stijgt of wanneer die te hoog is. Over het algemeen is een koortsaanval ongevaarlijk, maar die kan op het eerste gezicht wat angstaanjagend lijken: je kind valt flauw en de spieren trekken samen. Als je kind hier voor het eerst last van heeft, kan je best onmiddellijk een spoedarts raadplegen om de oorzaak te bepalen.

Koorts is vaak ongevaarlijk. Veel kinderen hebben er last van zonder dat ze ernstig ziek zijn. Ga met je kind naar de dokter en bekijk of er een achterliggende ziekte is.

Koorts correct meten

Een thermometer onder de oksel of in de mond zijn de meest bekende methoden om koorts te meten. Ze zijn echter zeer onnauwkeurig en vaak liggen de waarden in individuele gevallen zelfs te hoog. De meest nauwkeurige plaats om de temperatuur te meten is via het rectum. Meet de temperatuur ook altijd in rust, dus niet onmiddellijk na het sporten.

Er zijn specialeklinische thermometersbeschikbaar voor metingen te doen in het oor of op het voorhoofd. Ook bij kinderen moet je correct meten om de exacte waarde te krijgen. Een beetje babyolie op de thermometer punt of een flexibele thermometer maakt de meting minder onaangenaam.

Digitale thermometers zijn ideaal omdat de meting kan uitgevoerd worden in minder dan een minuut en een piepgeluid aangeeft wanneer de meting voltooid is. Houd de thermometer stevig vast als je de temperatuur meet bij kinderen, zodat ze geen pijn krijgen.

Koorts is altijd een symptoom, maar geen ziekte. Er is dus steeds een onderliggende oorzaak. Koorts is niet consistent maar onderhevig aan schommelingen, wat belangrijke aanwijzingen kan geven voor de onderliggende ziekte(s):

• Continue koorts: de koorts schommelt tussen de ochtend- en avondmetingen met ongeveer 1°C. Dit is typisch voor bacteriële infecties (bijv. longontsteking of roodvonk).

• Remitterende koorts: de temperatuur ligt ‘s morgens 1 tot 2°C lager dan ‘s avonds, maar verdwijnt nooit helemaal. Dit is typisch voor bronchitis of een ontsteking van het nierbekken.

• Intermitterende koorts: de temperaturen variëren overdag met meer dan 2°C, kunnen ‘s morgens zelfs onder de 37°C dalen en soms zijn er koortsvrije momenten. Dit is typisch voor bloedvergiftiging, long- of borstvliesontsteking.

• Golvende koorts: dit heeft een golfvormig beloop, typisch voor bacteriële infecties, bijvoorbeeld bij brucellose (ziekteverwekkers die van dieren op mensen overgaan, bijvoorbeeld, door besmet vlees of door contact met besmette dieren) of de ziekte van Hodgkin (een kwaadaardige ziekte van het lymfestelsel).

• Terugkerende koorts: tussen de koortsaanvallen heen heb je enkele koortsvrije dagen, soms zelfs één of twee weken. Dit is typisch voor malaria of een terugval in een Borrelia infectie.

Als de koorts samen met rillingen optreedt, kan de arts ook conclusies trekken over ziektes zoals:

• Griep
• Longontsteking door bacteriën
• Bloedvergiftiging
• Nierbekkenontsteking

Koorts met een onbekende oorzaak

Als er geen oorzaak kan worden gevonden bij een lichaamstemperatuur boven de 38,3°C die meer dan 3 weken aanhoudt, dan is dit hoogstwaarschijnlijk een koorts van onbekende oorsprong (FUO). In dit geval gaat het om onontdekte infecties, een tumor, reumatische aandoeningen, of een mogelijke hiv-infectie.

Koorts is altijd slechts een symptoom, daarom dat de arts ook een gedetailleerd lichamelijk onderzoek en verdere diagnostiek laat uitvoeren om de oorzaak van de koorts te achterhalen. In de eerste plaats is het de taak van een arts om de onderliggende oorzaak van de koorts te behandelen. Zodra de oorzaak behandeld wordt, zal de koorts ook afnemen. Koorts kan het gevolg zijn van een groot aantal ziektes: van onschadelijke (verkoudheid) tot ernstige ziektes (tumoren, longembolie, ontsteking van de hartklep).

• Koorts tot 39°C: Zodra de oorzaak behandeld is, moet je geen extra maatregelen nemen. Vaak gaat het om een besmettelijke ziekte of een ontsteking die met ontstekingsremmende middelen kan worden behandeld.

• Koorts boven 40°C: Medische hulp is noodzakelijk.

• Koorts die langer dan 2 tot 3 dagen aanhoudt: raadpleeg een arts.

Koorts behandelen met huishoudmiddeltjes

• Drinken: In geval van koorts heb je meer vloeistof nodig. Voor elke graad boven 37°C moet je ongeveer een halve tot een liter meer drinken (bij voorkeur water of ongezoete vruchtenthee). Vergeet niet: je moet zeker de normale hoeveelheid van ongeveer 2 liter per dag drinken

• Afkoelen: Je kan je koorts verlagen met een vochtige windel. Leg de windel even in lauw (kraantjes)water, wikkel het vervolgens rond je kuit en doe er vervolgens een droge doek over. Deze windels kunnen 5 minuten blijven zitten en tot 3 keer per dag gedragen worden.
• Bedrust: Wie koorts heeft moet veel rusten, aangezien je lichaam bezig is met zichzelf te verdedigen tegen ziekteverwekkers en hiervoor veel kracht nodig heeft.

Acetylsalicylzuur, paracetamol, ibuprofen en diclofenac zijn waarschijnlijk de bekendste geneesmiddelen tegen koorts. Deze actieve bestanddelen helpen ook bij hoofdpijn en gewrichtspijn die vaak gepaard gaan met koorts. Ze zijn verkrijgbaar in de vorm van tabletten, siropen, zetpillen en andere doseringsvormen.

Niet elke koorts moet onmiddellijk naar beneden gehaald worden. Koorts is een reactie van het immuunsysteem op ziekteverwekkers en verdwijnt meestal als de ziekte verbetert. Zie lichte koorts dus als een teken dat je wat meer rust en bescherming nodig hebt. Als je echter langer dan 3 dagen bijna 40 graden koorts hebt, moet je zeker een arts raadplegen.

Gepubliceerd op : 10.10.2023

____________________________________________________________________________________________________________________________