Verkoudheid - Oorzaken, symptomen en behandeling

Een lopende neus, keel- en hoofdpijn, zware ledematen en moeite om te bewegen… Bij deze symptomen denken de meeste mensen al snel aan een verkoudheid. Deze ziekte, ook wel rhinopharyngitis genoemd, is een ontsteking van de bovenste luchtwegen (neus en keel) als gevolg van een infectie. Meer dan 200 verschillende virussen, waarvan het rhinovirus het vaakst voorkomt, kunnen daarvoor verantwoordelijk zijn.

De typische verkoudheid begint vaak met snotteren, keelpijn, gezwollen neusslijmvlies en een algemeen ziektegevoel. In de geneeskunde behoort zo’n “simpele verkoudheid” echter tot de categorie griepachtige infecties. Dit betekent dus dat ook elke gewone verkoudheid een behandeling nodig heeft. Het ergste wat je kan doen is de symptomen negeren. Alleen met de juiste behandeling kan je snel weer fit worden en je medemensen beschermen tegen besmetting.

Elke infectie is anders: sommige zijn sterker dan andere. Dat geldt ook voor griepachtige infecties. Hoewel een verkoudheid en griep tot dezelfde categorie behoren, hebben de ziektes een ander verloop. Een verkoudheid treedt meestal na enkele dagen op, heeft (relatief) milde symptomen en is ook snel weer verdwenen. Griep kan ook heel snel uitbreken, maar is veel heftiger en duurt veel langer dan een verkoudheid. Soms zelfs wel enkele weken.

De belangrijkste verschillen

De symptomen van een verkoudheid treden langzaam op. Je hebt geen koorts of hoogstens een lichte temperatuursverhoging (max. 38°C). Daarnaast heb je ook last van keelpijn, het kenmerkende symptoom van een verkoudheid. Bij een infectie met het griepvirus treden alle symptomen binnen enkele uren op: hoge koorts, hevige spierpijn en zelden keelpijn. De oorzaak is ook helemaal anders: er bestaan slechts enkele specifieke virussen die griep kunnen veroorzaken, terwijl een verkoudheid door meer dan 200 verschillende virussen kan veroorzaakt worden.

Verkoudheid is eigenlijk een misleidende term. Het zijn namelijk virussen die de infectie veroorzaken en niet de kou op zich, zoals de benaming doet vermoeden. Bij elke nies of hoest, worden de ziekteverwekkers aan een hoge snelheid in de lucht verspreid, waardoor ze ingeademd kunnen worden. Daarnaast kan je ook een verkoudheidsinfectie oplopen door deurklinken aan te raken waar het virus zich op bevindt. Daarom is het belangrijk om regelmatig je handen te wassen, want bij elke aanraking komen de virussen van je handen in je mond, ogen of neus terecht en dringen ze dieper door in het lichaam.

De kou speelt echter wel een rol. In de herfst en de winter is de kans op besmetting met een verkoudheid namelijk erg groot, omdat je slijmvliezen uitdrogen door het koude weer. Bovendien spendeer je in de winter doorgaans ook meer tijd binnen, in droge lucht, en zitten de bussen en treinen boordevol: een echt paradijs voor ziekteverwekkers. Een keer hoesten of niezen kan soms genoeg zijn om het virus door te geven.

Bijna elke verkoudheid treedt op binnen een periode van maximaal twee weken en kan zonder behandeling vanzelf genezen. Een kleine behandeling kan echter nooit kwaad. Zelfs als je de virussen niet rechtstreeks bestrijdt, kan je toch de onaangename symptomen verlichten.

Er zijn een aantal vrij verkrijgbare hulpmiddelen die helpen tegen een lopende neus, geïrriteerde keel of hoest:

• Keeltabletten
• Neussprays tegen een verstopte neus (maximaal gedurende 1 week gebruiken)
• Hoestsiropen:
  • Bij een vastzittende hoest helpen slijmoplossers.
  • Gebruik alleen hoeststillende siropen na overleg met je arts, omdat het slijm eigenlijk moet worden opgehoest om de ziektemakers uit je lichaam te verdrijven.
• Pijnstillers voor hoofd- en gewrichtspijn

Bovendien bestaan er een aantal huishoudmiddeltjes die kunnen helpen bij een verkoudheid:

• Stoom inademen (met of zonder de toevoeging van etherische oliën of zout) helpt de slijmvliezen te ontspannen en houdt ze vochtig, zodat ze virussen kunnen bestrijden.
• Neusspoelingen met zout water om de neusholte te reinigen.
• Een bad met heet water. Het is niet alleen ontspannend, maar ook zeer effectief door de stoom.
• Nekkompressen bij keelpijn. Drenk een doekje in warme kamille, salie- of tijmthee, leg het om de hals en maak het vast met een sjaal.
• Borstkas insmeren met een balsem (menthol) om de luchtwegen te kalmeren en de ademhaling te vergemakkelijken.
• Drink veel water of ongezoete thee op basis van, bijvoorbeeld, gember, salie of vlierbessen.
• Kippensoep heeft een verzachtende werking, niet alleen omdat het goed smaakt en de keel verzacht, maar ook omdat het ontstekingsremmende stoffen bevat.

De behandeling van een verkoudheid tijdens de zwangerschap mag je niet zomaar zelf uitvoeren. Veel medicijnen kunnen namelijk ongeschikt of zelfs gevaarlijk zijn voor zwangere vrouwen. Daarom moeten zwangere vrouwen altijd eerst contact opnemen met hun arts alvorens medicijnen in te nemen om de symptomen te verlichten. Dit geldt ook voor verkoudheidsmedicijnen op basis van kruiden (rozemarijn kan vroegtijdige bevalling veroorzaken).

Om een verkoudheid te voorkomen, vertrouwen veel mensen op kruidenpreparaten of supplementen met zink en vitamine C. Maar je kan veel meer doen tegen een verkoudheid:

• Was je handen regelmatig. Het is ook zeker niet onbeleefd om geen handen te schudden met iemand die verkouden lijkt.

• Zorg, ondanks de verwarmingslucht, voor een aangename (niet te droge) omgevingslucht in je kamer of kantoor. Ventileer de ruimte regelmatig door de ramen wijd open te zetten en ze niet permanent op kiep te laten staan.

• Kleed je warm aan. Zorg ervoor dat je geen koude voeten krijgt of te lang met natte haren of een nat lichaam rondloopt.

• Ga naar buiten en maak een wandeling. Dit houdt je lichaam in beweging en heeft een stimulerende en versterkende werking op het immuunsysteem.

• Let in de winter vooral op je voeding: eet voedsel dat rijk is aan vitaminen (bijv. citrusvruchten, boordevol vitamine C).

• Raak je gezicht niet te vaak aan (mensen doen dit ongeveer 300 keer per dag). Op die manier geraken de ziekteverwekkers minder snel tot in je luchtwegen.

Gepubliceerd op: 24.11.2023

____________________________________________________________________________________________________________________________