Zonnebrand - Symptomen, hulpmiddelen en preventie

Je kent het wel: zodra we van de eerste zon genieten op vakantie in het zuiden, verbrandt onze huid. Te lang onbeschermd zonnebaden zorgt gegarandeerd dat je verbrandt. Maar met welke middelen en maatregelen kunnen we de huid behandelen zodat deze sneller geneest?

Zonnebrand is een term die gebruikt wordt om 1^ste tot 3^de graad brandwonden van de huid te beschrijven bij een te lange blootstelling aan zonlicht. Kinderen en personen met een lichte huid (type 1 en 2) lopen een bijzonder groot risico op huidverbranding. Hoe zwakker de pigmentatie van de huid, hoe minder bescherming tegen uv-straling. De zonnestralen dringen door tot de diepere huidlagen en veroorzaken daar een ontsteking, een pijnlijk gevoel dat we kennen als zonnebrand. 

Je merkt een verbrande huid meestal snel op, omdat de eerste tekenen binnen de eerste 24 uur merkbaar zijn. Afhankelijk van de intensiteit van de brandwonde duurt de genezing drie dagen tot twee weken. De huid schilfert omdat de bovenste huidlaag zich vernieuwt. Een zonnebrand kan echter ook blijvende gevolgen hebben:

• Bij zeer ernstige zonnebrand kunnen littekens achterblijven.

• Bij frequente zonnebrand versnelt de huidveroudering, wat kan leiden tot meer rimpels en ouderdomsvlekken.

• Zonnebrand is een risicofactor voor huidkanker. Als de diepere huidlagen te vaak of te ernstig beschadigd zijn, kan zelfs jaren erna nog kanker ontstaan.

Zonnebrand kan in verschillende vormen voorkomen:

• 1^ste graad brandwonden: de huid is licht rood en warm, er is pijn en een branderig gevoel bij aanraking.

• 2^de graad brandwonden: De roodheid en pijn zijn sterker. Er vormen zich ook blaren op het verbrande gebied. De huid begint na enkele dagen te schilferen.

• 3^de graad brandwonden: Er is hevige pijn en de aangetaste huid komt volledig los. 

Je plant het best een doktersbezoek in wanneer je naast de zonnebrand ook last krijgt van de volgende symptomen:

• Misselijkheid
• Koorts
• Bloedcirculatieproblemen

Raadpleeg bij ernstige verbranding bij kinderen ook zeker naar een arts. Hoofdpijn, duizeligheid, braken of koude rillingen kunnen ook wijzen op een zonnesteek of hitteslag. Ook hier is het belangrijk om een arts te raadplegen.

Eerste hulp bij zonnebrand

• Als je verbrand bent, is het belangrijk om uit te zon te blijven. Blijf in de schaduw tot de brandwonden zijn genezen.

• Leg vochtige handdoeken op de aangetaste huid - bij voorkeur niet ijskoud maar lauw om de bloedsomloop te beschermen. Dit geldt vooral voor kinderen.

• Ook coolpacks helpen hierbij. Deze mogen echter geen direct contact hebben met de huid, anders kan het bevriezen.
• Lichte pijn kan worden behandeld met pijnstillers zoals ibuprofen. Deze mogen echter nooit een vervanging zijn voor een doktersbezoek.

Huishoudmiddeltjes tegen zonnebrand

• Huishoudmiddeltjes zoals kompressen met yoghurt of kwark zorgen voor verkoeling van de huid. Gebruik deze natuurlijke producten echter niet bij ernstige brandwonden vanaf de tweede graad omdat bacteriën kunnen doordringen in de huid en een infectie veroorzaken.

• Komkommerschijfjes verkoelen en verzachten de geïrriteerde huid.

• Zorg ervoor dat je voldoende water of thee drinkt, aangezien het lichaam veel vocht kwijt is.

• Ook kan je weipoeder oplossen in lauw badwater. Droog je huid niet af na het bad maar laat de vloeistof intrekken; dit kalmeert en hydrateert de huid.

Crèmes en gels tegen zonnebrand

Koelende lotions en gels van je apotheker hebben een verzachtende, hydraterende en ontstekingsremmende werking. De meest voorkomende werkzame bestanddelen zijn bijvoorbeeld:

• Aloë vera: dit plantenextract heeft een verkoelende en kalmerende werking.

• Zink: zinkhoudende zalven kunnen ontstekingen verminderen.

• Vitamine E: deze vitamine versnelt de celgenezing van de huid.

• Hydrocortison: dit is een synthetisch middel dat ontstekingen en symptomen zoals jeuk en spanning verlicht.

• Toverhazelaar of arnica zijn ook helende plantaardige ingrediënten voor zonnebrand.

Gebruik bij acute zonnebrand alleen vochtinbrengende crèmes en niet vette crèmes. Het vet sluit de poriën en voorkomt wondgenezing. Lipide-aanvullende crèmes worden pas later in het genezingsproces gebruikt. Je kan je gels en lotions ook in de koelkast bewaren om het verkoelende effect te vergroten.

Het beste vermijd je zonnebrand gewoon volledig. Daarom is het belangrijk om voldoende bescherming tegen de zon te voorzien, afhankelijk van je huidtype:

• Gebruik zonnecrème of zonnemelk met een aangepaste beschermingsfactor: hoe lichter je huidtype en hoe langer je in de zon zit, hoe hoger deze moet zijn. De huid kan zichzelf slechts 10 tot 30 minuten beschermen zonder zonnecrème, afhankelijk van je huidtype.

• Kinderen mogen nooit in de zon gaan zonder zonnecrème. Kinderen jonger dan een jaar blijven best compleet uit de zon.

• Zonnebrand kan ook in de schaduw optreden. Je gebruikt dus best ook zonnecrème wanneer het bewolkt is of wanneer je niet direct in de zon staat.
• Vermijd de intense middagzon in de zomer en in zuiderse landen.

• Donkere kleding en hoeden bieden een bijzonder goede bescherming tegen zonnebrand.

• Denk ook aan de gevoelige huid van je lippen: lippenbalsem met uv-bescherming voorkomt verbranding.

• Een zonnebril met uv-bescherming beschermt de ogen en de huid rond de ogen tegen overmatig zonlicht.

Informeer je ook over de uv-index, bijvoorbeeld, op je vakantiebestemming. Dit geeft de stralingskracht van de zon aan op een schaal van 1 tot 10. Hoe hoger de waarde, hoe hoger de beschermingsfactor van je zonnebrandcrème moet zijn en hoe minder lang je in de zon mag blijven.

Hoewel zonnebrand bij volwassenen al niet licht kan worden opgevat, kan het bij kinderen en baby’s nog schadelijker zijn. Elke zonnebrand tijdens de kindertijd verhoogt immers het risico op huidkanker als volwassene. Daarom is voorkomen beter dan genezen, zeker bij baby’s en kinderen.

Een consequent gebruik van zonnebrandcrème is daarom bijzonder belangrijk, maar dit is niet voldoende voor baby’s en kleine kinderen. Best stel je ze helemaal niet bloot aan direct zonlicht, omdat hun huid nog steeds gevoelig is. Licht zonlicht kan dus al brandwonden veroorzaken.

• Zorg ervoor dat je kind geschikte kleding met lange mouwen en altijd een hoofddeksel draagt. Donker gekleurde kleding en gesloten schoenen zijn de beste opties. Er bestaan ook speciale uv-beschermende kleding voor verschillende leeftijden.

• Blijf altijd in de schaduw met je baby’s en peuters, en vergeet geen parasol als je lange tijd buiten zit.

Soms gebeurt het dat ondanks alle voorzorgsmaatregelen je kind toch verbrandt. Wat nu?

• In principe gelden dezelfde regels als bij volwassenen. Koel het hoofd onmiddellijk met lauwwarme doeken of aloë vera gel en blijf samen met je kind uit de buurt van de zon.

• Zorg ervoor dat je kind genoeg drinkt, want hij of zij verliest veel vocht als gevolg van zonnebrand.

• Kinderen en baby’s ontwikkelen snel een zonnesteek of hitteslag. Als je grote brandwonden, algemene ziektesymptomen of koorts opmerkt, raadpleeg dan zeker een arts. 

Het is nuttig om je huidtype te kennen om je huid optimaal te beschermen tegen zonnebrand. Dit bepaald namelijk de tijd waarin je huid zichzelf beschermt en geeft ook aan welke zonnebeschermingsfactor je nodig hebt. Deze types zijn slechts algemene categorieën, maar kunnen wel nuttig zijn. Als je de zelfbeschermingstijd van je huidtype vermenigvuldigt met de zonnebeschermingsfactor van je zonnebrandcrème, weet je hoelang deze je zal beschermen.

Bijvoorbeeld: zelfbeschermingstijd 20 minuten x zonweringsfactor 10 = 300 minuten bescherming.

Type 1

• Lichtblond of roodachtig haar, zeer lichte huid met veel sproeten, blauwe ogen. Dit type verbrandt zeer snel en bruint nauwelijks.
• Zelfbeschermingstijd ongeveer 10 minuten.

Type 2

• Blond of bruin haar. Rozige huid, blauwe, grijze of groene ogen en een paar sproeten. Type 2 kan ongeveer een half uur in de zon zitten en bruint langzaam.
• Zelfbeschermingstijd: 10-20 minuten.

Type 3

• Bruin haar, bruine ogen, gemiddelde huidskleur zonder sproeten. Deze mensen verbranden meestal pas na een uur of meer in de zon, en bruinen zeer snel.
• Zelfbeschermingstijd: 20-30 minuten.

Type 4

• Zwart haar, donkerbruine ogen, donkere huid zelfs in de winter. Type 4 kan zeer lang in direct zonlicht blijven zonder te verbranden.
• Zelfbeschermingstijd meer dan 30 minuten.

Gepubliceerd op: 05.10.2023

____________________________________________________________________________________________________________________________