Aambeien - Oorzaken en behandeling

Naar de dokter omdat je anus bloedt, jeukt en/of brandt? Plezierig is het niet! Je schaamt je misschien een beetje om naar een dokter te gaan met deze klachten, maar je doktersbezoek uitstellen is veel erger.

Je bent overigens niet de enige met deze klachten. Deskundigen gaan ervan uit dat de helft van alle volwassenen (vooral degenen die ouder dan 30 jaar) ooit last heeft van aambeien.

Aambeien zijn helemaal geen ziekte, maar een term voor het arterioveneuze netwerk van kussentjes tussen het rectum en de sluitspier. Samen met de sluitspier zorgen ze voor een goede afdichting. Tijdens de darmbeweging ontspant de sluitspier en de met bloed gevulde aambeien geven dit bloed af aan het vasculair systeem. Dan trekt de sluitspier samen en de aambeien vullen zich weer met bloed. Als resultaat is de darm aan de buitenkant afgesloten, en kan er niets onopgemerkt ontsnappen.

Iedereen heeft dus aambeien, deze behoren tot je rectum. Pas wanneer de aambeien niet meer goed functioneren ontstaat de ziekte.

Aambeien zijn gevoelig: ze kunnen verslijten, verdikken en opzwellen. Hun afdichtende functie neemt dan af. Slijm kan uit je darm ontsnappen en symptomen veroorzaken zoals een branderig gevoel, jeuk, nattigheid of pijnbij de stoelgang. Daarnaast is het mogelijk dat je het gevoel hebt van een onvolledige lediging na het toiletbezoek. Onder druk kunnen aambeien ook openbarsten, waardoor licht rood bloed op de ontlasting kan verschijnen.

Bloed in de stoelgang is voor veel patiënten uiteindelijk de reden waarom ze naar de dokter gaan.

Aambeien worden behandeld door een specialist, een zogenaamde proctoloog. Een eenvoudig en pijnloos palpatie onderzoek of een proctoscoop, een klein buisje, geeft in vele gevallen informatie over de ernst van de aandoening.

• Aambeien van klasse 1: de aambeien zijn vergroot en er is bloed aanwezig.
• Aambeien van klasse 2: de aambeien zijn zodanig vergroot dat ze tijdens de stoelgang naar buiten puilen en tijdens de darmbeweging op elkaar geperst worden (en dan weer terugtrekken). De betrokkene merkt dat hij/zij bloedt, jeuk heeft en last heeft van een branderig gevoel. In zeldzame gevallen is er ook pijn. Bovendien kan de persoon het gevoel hebben dat de darm onvolledig wordt geledigd en dat de ontlasting ongemerkt ontsnapt.
• Aambeien van klasse 3: de symptomen worden heviger, de opgezwollen uitstulpingen van de aambeien trekken zich niet meer vanzelf terug.
• Aambeien van klasse 4: extra hevige pijn. Soms stolt het bloed zelfs in de aambeien, waardoor er een zogenaamde aambeientrombose kan optreden.

Niet alle gevallen hebben een operatie nodig. Als de vergrote aambeien geen ongemak veroorzaken, zal je arts adviseren om je levensstijl enigszins te optimaliseren: meer beweging en een vezelrijk dieet zijn de twee belangrijkste elementen om de aambeien te behandelen.

Je arts kan ook speciale medicatie voorschrijven om de milde symptomen zoals een branderig gevoel, jeuk of zwelling te behandelen:

• Zalven (bijv. met de verdovende werkzame stof lidocaïne).
• Crèmes of zetpillen tegen jeuk en een branderig gevoel.
• Anale tampons (ingebracht in het rectum als zetpillen) zorgen ervoor dat de anus goed afgesloten is en dat de gevoelige huid niet extra geïrriteerd raakt door onvrijwillige stoelgang.

Deze behandelingen zijn echter alleen geschikt voor acute symptomen. Als de symptomen aanhouden, moet je nogmaals een arts raadplegen.

Het vernietigen van de aambeien is waarschijnlijk de bekendste methode om de ziekte in te perken. Een dokter injecteert een medicijn dat de bloedtoevoer naar de aambeien verstikt. Ze zwellen minder en de symptomen zullen verbeteren. Bij een ligatie plaatst een arts een rubberen ring over de vergrote aambei, zo worden ze afgesloten van de bloedtoevoer. Het zal binnen enkele dagen afsterven en gewoon afvallen samen met de rubberen ring.

Daarnaast zijn er nog chirurgische ingrepen die in ernstige gevallen kunnen worden toegepast. Bij conventionele chirurgie worden de vergrote aambeien chirurgisch verwijderd. Andere chirurgische ingrepen plaatsen hechtingen rond de bloedvaten die naar de aambeien leiden. Andere fixeren dan weer de aambeien zodat ze niet langer uit de anus kunnen komen.

Aambeien zijn in de overgrote meerderheid van de gevallen het gevolg van onze levensstijl, en daar ligt dan ook vaak de oplossing voor het probleem. We zitten te veel en lopen te weinig. We eten te weinig vezels en te veel suiker. We drinken te weinig water en te veel alcohol. Maar al te vaak wordt onze balans tussen zuur en base verschoven naar compleet zuur.

Deze gewoonten zorgen niet enkel voor overgewicht, maar belasten ook de darmen die op hun beurt reageren met constipatie. Dan blijft de stoelgang langer zitten, wat de druk op de aambeien verhoogt.

Bijzonder geval: aambeien tijdens de zwangerschap

Zwangerschap kan leiden tot gezwollen of geïrriteerde aambeien. Naast de verhoogde druk door het toenemende gewicht van het kind zijn aambeien tijdens de zwangerschap vaak te wijten aan de hormonen die het lichaam afgeeft om zowel moeder als kind optimaal te verzorgen. Deze hormonen maken de darmen en het bindweefsel in en rond de bekkenbodem zachter en elastischer. Dit is nadelig voor aambeien - meestal slechts van korte duur. Als het kind wordt geboren, verkleinen de aambeien weer.

Bijzonder geval: zwak bindweefsel

Wat slechts een tijdelijk probleem is tijdens de zwangerschap - het zwakke bindweefsel - is bij sommige mensen genetisch bepaald. Bij het ouder worden, verslapt het bindweefsel automatisch, vandaar dat ouderen vaker last hebben van aambeien.

Het slechte nieuws is dat aambeien vaak het gevolg zijn van onze levensstijl. Het goede nieuws is dat je deze gemakkelijk kan aanpassen!

• Drink voldoende! De 1,5 liter aanbeveling geldt niet voor iedereen, maar soms verdwijnt het dorsgevoel, vooral bij ouderen. Daarom zet je best overal een fles water in het zicht!
• Kies voor vezelrijke voeding zoals fruit, groenten en volkorenproducten. Dit zorgt voor meer volume in de darminhoud en voor een betere pH-waarde in de darm.
• Beweeg veel. Je spijsvertering zal op gang komen en je zal minder last hebben van constipatie.
• Ga naar het toilet wanneer nodig. Veel mensen vinden het onaangenaam om naar openbare toiletten te gaan. Als je vaak je toiletbezoek uitstelt, verhoogt de druk rond je darmen en dus ook de kans op aambeien.
• Neem een bad! Twee keer per dag vijf minuten in warm water zitten verlicht de jeuk en het branderige gevoel in de anus.
• Blijf niet te lang op het toilet zitten. Normaal zou je na enkele minuten al klaar moeten zijn. Een toiletstoel kan helpen om de juiste zithouding aan te nemen.

Let op: voordat je middelen zoals lijnzaad gaat innemen om je vermoeide darmen weer op gang te brengen, moet je ervoor zorgen dat ze in het algemeen gezond zijn, en gewoon trager werken. Een medisch onderzoek is onvermijdelijk bij (chronische) constipatie.

Als je vermoedt dat je aambeien zijn aangetast, praat er dan over met je arts. De onderzoeken verlopen volledig pijnloos en zijn snel afgerond. De therapeutische hulpmiddelen zijn getest en zorgen ervoor dat je zonder zorgen weer verder kan!

Gepubliceerd op: 21.09.2023

____________________________________________________________________________________________________________________________