Artrose - Hoe gewrichtsslijtage herkennen en behandelen?

Hoe ouder je wordt, hoe moeilijker het is om vlot te blijven bewegen. Heb je bijvoorbeeld bij het opstaan pijn aan je rug of aan je knieën? Doen je vingers en handen pijn als je een pot opendraait? Of heb je zelfs pijn wanneer je niet beweegt? Dan kan je mogelijk last hebben van gewrichtsslijtage, ook wel artrose genoemd. Artrose is de meest voorkomende gewrichtsaandoening ter wereld en is in de meeste gevallen leeftijdsgebonden.

Artrose wijst op een progressieve slijtage van het kraakbeen in de gewrichten. Hierdoor verliest het kraakbeen stilaan zijn functie als beschermlaag tussen twee botten. Patiënten met artrose ervaren meestal hevige pijnen en kunnen de getroffen gewrichten slechts matig bewegen.

Artrose wordt vaak verward met artritis. Hoewel ze regelmatig als synoniemen van elkaar worden gebruikt, hebben beide aandoeningen heel andere oorzaken en symptomen. Beide ziekten tasten de gewrichten aan, maar artritis is een ontstekingsziekte als gevolg van een verzwakt immuunsysteem. Bovendien ontwikkelen de symptomen van reumatoïde artritis zich ook langzamer.

Artrose kan in alle gewrichten voorkomen. In sommige gevallen beperkt de slijtage zich tot één gewricht, ook wel monoartrose genoemd. Meestal kan het ook op meerdere plaatsen (tegelijk) optreden. In dat geval spreekt men van polyartrose.

De meest voorkomende vormen van artrose zijn:

• Gonartrose (kniegewricht)
• Coxartrose (heupgewricht)
• Radiocarpale artrose (pols)
• Vingerartrose
• Enkelartrose
• Hallux rigidus (gewricht van de grote teen)
• Artrose van het ellebooggewricht
• Omartrose (schoudergewricht)

Artrose kan zich op heel veel verschillende manieren uiten. De meest voorkomende symptomen zijn:

• Gewrichtspijn bij belasting
• Drukgevoeligheid
• Aanlooppijn: bij het begin van een fysieke activiteit een pijnsensatie die geleidelijk afneemt
• Gezwollen gewrichten
• Stijve gewrichten (vooral in de ochtend bij het opstaan)
• Beperkte mobiliteit
• Krakende gewrichten (geluid merkbaar bij beweging)

Bij beginnende artrose is de pijn doorgaans alleen voelbaar bij belasting van de gewrichten. Naarmate de slijtage van het kraakbeen vordert, kan de pijn langer aanslepen of zelfs optreden tijdens rustperiodes. Externe omstandigheden, zoals weersveranderingen, kunnen de symptomen ook verergeren. Het is echter ook mogelijk dat deze voor korte tijd weer afnemen.

In sommige gevallen kan het aangetaste gewricht ontsteken. In dit geval spreekt men van een geactiveerde artrose. Hierbij treden er extra symptomen op, zoals roodheid en warmte.

Leeftijd is de meest voorkomende oorzaak van artrose. Hoe ouder je wordt, hoe sneller je last kan hebben van gewrichtspijnen. Daarnaast zijn er echter nog andere factoren die artrose kunnen veroorzaken. Artsen maken doorgaans het onderscheid tussen primaire en secundaire artrose. Primaire of idiopathische artrose is hoogstwaarschijnlijk erfelijk, omdat er in die gevallen geen fysieke oorzaak is voor de aandoening. Secundaire artrose daarentegen heeft een duidelijke oorsprong, waaronder:

• Een verkeerde belasting van de gewrichten (bijv. X- of O-benen)
• (Overmatige) belasting van een bepaald gewricht (tijdens het sporten of bij bepaalde beroepen)
• Overgewicht
• Onderliggende aandoeningen (bijv. reuma, diabetes, jicht)
• Ongevallen en verwondingen (bijv. verwondingen aan het kraakbeen of de meniscus)

Er bestaat (nog) geen behandeling die artrose kan genezen. Gelukkig bestaat er wel een manier om de pijn te verlichten en slijtage tegen te gaan. In het beginstadium van artrose worden er meestal behandelingen aanbevolen om slijtage af te remmen:

• Fysiotherapie
• Koude- en warmtetherapie
• Orthopedische hulpmiddelen
• Alternatieve geneesmiddelen en huismiddeltjes
• Gewichtsverlies
• Gezamenlijk, rustig sporten

Naast deze behandelingsmethoden zijn er ook bepaaldemedicijnen die kunnen helpen, vooral bij gevorderde artrose:

• Pijnstillende middelen (bijv. paracetamol of metamizol)
• Hoge dosis vitamine E
• Ontstekingsremmende middelen
• Spierontspanners
• Geneesmiddelen met kraakbeenbeschermende ingrediënten
• Cortisone-, hyaluronzuur- of collageeninjecties

Als bovenstaande behandelingen niet het gewenste effect hebben, kan je arts enzymtherapie aanbevelen als alternatief. Enzymen, zoals bromelaïne, trypsine en rutoside, worden dan gebruikt om ontstekingen en pijn te verlichten.

Bestaan er chirurgische behandelingen tegen artrose?

De behandeling van artrose is afhankelijk van de ernst van de slijtage. Het is belangrijk om artrose zo vroeg mogelijk te behandelen, omdat het (nog) niet genezen kan worden en dus enkel kan worden afgeremd. Wanneer een behandeling geen effect (meer) heeft, dan kan operatie overwogen worden. Afhankelijk van de slijtage kan er tijdens zo’n operatie ofwel gekozen worden om het gewricht te behouden ofwel om het te vervangen door een kunstgewricht.

Daarnaast kan de arts ook aanbevelen om het gewricht te spoelen met een zoutoplossing (lavage) tijdens een artroscopie. Op die manier worden losse kraakbeendeeltjes en weefselvezels verwijderd en ontstekingen behandeld. Tijdens deze reiniging kan de arts ook de ruwe kraakbeenoppervlakken gladder maken om de pijn te verminderen. Hij kan overigens ook opteren voor een kraakbeentransplantatie (met behulp van een arthroscopie).

In bepaalde gevallen is het ook nodig om het artrosegewricht te verstevigen, zodat het niet meer pijnlijk is. Daardoor zal het gewricht echter wel minder of helemaal niet meer beweeglijk zijn.

Als de oorzaak van artrose een onjuiste belasting is (bijv. X-benen), dan kan dit chirurgisch worden gecorrigeerd om zo het verdere verloop van de ziekte te stoppen.

Bij de eerste tekenen van artrose neem je het best al contact op met je arts of een orthopedisch chirurg voor een nauwkeurige diagnose. Op die manier kan de voortgang van de ziekte op tijd afgeremd worden en weet je met meer zekerheid of het daadwerkelijk artrose is of dat er een andere oorzaak is van je symptomen (zoals reumatoïde artritis). Allereerst onderzoekt de arts de beweeglijkheid en zwelling van het gewricht. Vervolgens worden er, indien nodig, echografieën, röntgenfoto’s, CT- of MRI-scans gemaakt. In sommige gevallen kan een bloedname ook noodzakelijk zijn om een correcte diagnose te kunnen maken.

Hoewel het niet mogelijk is om het ontstaan van artrose volledig tegen te houden, kan je de aandoening wel vertragen met een aantal gerichte maatregelen. Dit zijn de drie beste tips om het verloop van artrose te vertragen:

1. Besteed aandacht aan je voeding

Kies voedingsmiddelen met ontstekingsremmende stoffen en vermijd vetrijke voeding. Onderstaande voedingsmiddelen mogen zeker niet ontbreken in jouw maaltijden:

• Groenten en fruit
• Vis (ongeveer twee keer per week)
• Plantaardige oliën (bijv. kokosolie, olijfolie)
• Volkorenproducten
• Peulvruchten
• Noten
• Melk en zuivelproducten

Deze kan je dan weer beter vermijden:

• Overmatige consumptie van vleeswaren
• Gezoete dranken en voedingsmiddelen
• Cafeïne, alcohol en tabak

Bovendien is een normaal lichaamsgewicht ook erg belangrijk, zodat je gewrichten niet overmatig belast worden. Bij overgewicht is het dus aanbevolen om een dieet te volgen met het oog op gewichtsverlies.

2. Regelmatig sporten

Genoeg lichaamsbeweging heeft ook een effect op je gewrichten. Vooral wanneer je, bijvoorbeeld, een kantoorjob doet, is het aanbevolen om elke dag gedurende enkele minuten te sporten. Wandelen, zwemmen of fietsen zijn een ideale manier om genoeg beweging te krijgen. Vermijd sporten waarbij je vaak moet stilstaan, zoals voetbal, handbal of badminton.

3. Onderliggende aandoeningen behandelen

Als je lijdt aan een ziekte die artrose bevordert (zoals jicht of diabetes), moet je deze zo snel mogelijk (laten) behandelen. Op die manier kan je de slijtage van het kraakbeen van je gewricht afremmen.

Gepubliceerd op: 28.09.2023

____________________________________________________________________________________________________________________________