Beroerte - Oorzaken, symptomen en behandeling

Bij een beroerte wordt een deel van de hersenen niet meer voldoende van bloed voorzien, bijvoorbeeld wegens een afgesloten bloedvat door een bloedklonter. Dit leidt tot een plotseling verlies van bepaalde hersenfuncties. De getroffenen lijden bijvoorbeeld aan verlamming, slechtziendheid of een spraakproblemen. Een beroerte is altijd een acuut noodgeval en vereist onmiddellijke medische behandeling, omdat het onherstelbare schade kan veroorzaken. Lees hier hoe je een beroerte herkent en juist handelt in een noodgeval

Een beroerte is een acute, plotselinge gebeurtenis: door een stoornis in de bloedsomloop of een bloeding in de hersenen worden de omliggende zenuwcellen niet meer van voldoende zuurstof en voedingsstoffen voorzien en valt het getroffen deel van de hersenen uit. Dit is merkbaar aan het onmiddellijke verlies van bepaalde vermogens en lichaamsfuncties. Zo lijden de plotseling getroffen personen meestal aan verlamming, gezichts- of spraakstoornissen.

Alleen al in België krijgen elk jaar maar liefst 19.000 mensen een beroerte, en bijna één op de vier mensen overlijdt binnen een jaar ten gevolge van de beroerte. Van degenen die een beroerte overleven, heeft ongeveer 40% één of meer blijvende lichamelijke beperkingen. Beroerten zijn dan ook niet alleen de tweede belangrijkste doodsoorzaak wereldwijd, maar ook de belangrijkste oorzaak van blijvende invaliditeit bij volwassenen.

Goed om te weten:

Vanwege de ernst van de gevolgen moet een beroerte altijd als een medische noodsituatie worden beschouwd, omdat de zenuwcellen binnen enkele uren kunnen afsterven en onherstelbare schade aan de hersenen kunnen toebrengen. Het is daarom van essentieel belang dat de getroffenen onmiddellijk een volledige medische behandeling krijgen. Als je een beroerte vermoedt, bel dan het alarmnummer 112 om een ambulance te vragen en voorkom dat je te veel tijd verliest door eerst langs de huisarts te gaan.

Artsen maken onderscheid tussen twee soorten beroertes:

1. Een herseninfarct (ischemische beroerte) is de meest voorkomende vorm van een beroerte en komt in 80% van de gevallen voor. Het ontstaat door een gebrek aan doorbloeding (ischemie) in de hersenen, meestal vanwege een verstopt bloedvat door een bloedklonter.

2. Een hersenbloeding (hemorragische beroerte) ontstaat wanneer een bloedvat in de hersenen barst. De ontstane bloeduitstorting zet de zenuwcellen onder druk. Een hersenbloeding is veel zeldzamer dan een herseninfarct. De bloedvaten van de getroffenen zijn vaak al beschadigd, bijvoorbeeld door hoge bloeddruk of aderverkalking. Aangeboren of verworven vasculaire misvormingen kunnen echter ook tot bloedingen in de hersenen leiden.

Een transiënte ischemische aanval (TIA), ook wel een kleine beroerte genoemd, heeft dezelfde oorzaak als een ischemische beroerte, maar de neurologische symptomen zijn slechts tijdelijk en verdwijnen na maximaal 24 uur. Hoewel een TIA niet tot blijvende schade leidt, is het een ernstig waarschuwingsteken voor een "echte" beroerte en dus ook een medische noodsituatie.

Leeftijd wordt beschouwd als een van de belangrijkste risicofactoren voor een beroerte: bijna de helft van de getroffenen is ouder dan 70 jaar. Vele andere factoren en reeds bestaande aandoeningen kunnen echter ook een rol spelen, zoals:

• eerdere beroerte of TIA
• hoge bloeddruk
• roken
• toegenomen alcoholgebruik
• suikerziekte (diabetes mellitus)
• hart- en vaatziekten (hartritmestoornissen, hartinfarct of vaatbeschadiging)
• bloedstollingsstoornissen
• overgewicht
• langdurig gebruik van de pil

De symptomen van een beroerte hangen vooral af van welk deel van de hersenen is aangetast. Verlamming, gevoelsstoornissen en instabiliteit bij het lopen komen echter bij bijna alle getroffen personen voor.

Het is typisch voor verlammingsverschijnselen in het geval van een beroerte dat ze slechts één lichaamshelft aantasten. In het gezicht is de verlamming merkbaar doordat bijvoorbeeld de mondhoek aan één kant naar beneden hangt. Als een arm is aangetast, hangt hij meestal slap en kan de persoon geen voorwerpen meer vastpakken of vasthouden. Als een been verlamd is, kan de persoon zijn been niet meer optillen, loopt hij wankel of struikelt hij.

Andere belangrijke tekenen van een beroerte zijn:

• • spraakproblemen
    • gebroken, verwarde, onverstaanbare spraak
    • moeite met woorden vinden, vervorming van lettergrepen
    • onbegrijpelijke spraak
  • Visuele problemen
    • dubbel of wazig zicht
    • gezichtsvelddefecten
    • kortstondige eenzijdige blindheid
  • duizeligheid en evenwichtsproblemen, instabiel lopen
  • verwardheid en bewustzijnsstoornissen (inclusief verlies van bewustzijn)
  • plotselinge en ernstige hoofdpijn
  • misselijkheid en braken

De diagnose van een beroerte kan vaak worden gesteld op basis van de typische symptomen. Bovendien vraagt de arts de patiënt of zijn familieleden naar mogelijke risicofactoren of vroegtijdige waarschuwingssymptomen: in veel gevallen wordt de eigenlijke beroerte voorafgegaan door een voorbijgaande ischemische aanval.

Na het eerste onderzoek worden verschillende beeldvormende procedures gebruikt. Aan de hand daarvan kunnen conclusies getrokken worden over de oorzaak van de beroerte en de omvang van de hersenschade. De belangrijkste onderzoeken zijn:

• computertomografie (CT), ook wel CT-scan genoemd, of magnetische resonantiebeeldvorming (MRI). Hiermee kunnen niet alleen de oorzaak en de omvang van bloedstromingsstoornissen worden vastgesteld, maar kan ook het verloop van de ziekte (prognose) van de betrokkene worden beoordeeld.
• angiografie, waarmee de arts de bloedvaten in de hersenen kan visualiseren en beoordelen.
• een echografisch onderzoek, waarmee de arts bijvoorbeeld kan vaststellen hoe ernstig de aangetaste bloedvaten vernauwd zijn en of er veranderingen in het hart zijn die een beroerte kunnen veroorzaken.

Bloedonderzoek of elektrocardiogrammen (ECG's) zijn andere tests die de arts kunnen helpen bij het opsporen van belangrijke risicofactoren, zoals hartritmestoornissen of een hoge bloedsuikerspiegel.

Elke minuut telt bij de behandeling van een beroerte, want hoe sneller de behandeling begint, hoe groter de kans dat de stoornissen grotendeels of zelfs geheel zullen verdwijnen. Patiënten met een beroerte worden idealiter behandeld op een gespecialiseerde ziekenhuisafdeling, de zogenaamde 'stroke unit'. Hier zorgt een team van speciaal opgeleide artsen en therapeuten voor de getroffenen.

Na een beroerte is het in de eerste plaats van belang de zogenaamde vitale parameters, zoals de ademhalingsfrequentie, hartslag, zuurstofverzadiging en bloeddruk, weer normaal te krijgen. Als de beroerte het gevolg is van een bloedklonter, moet de bloedklonter worden verwijderd en het bloedvat weer open worden gemaakt. Als de beroerte minder dan drie uur geleden heeft plaatsgevonden, kan de bloedklonter met behulp van bepaalde medicijnen worden opgelost; indien niet, dan is een operatie noodzakelijk. Daarnaast worden bloedverdunnende medicijnen gebruikt om de vorming van nieuwe bloedklonters te voorkomen. Als een hersenbloeding tot een beroerte heeft geleid, oefent het weglekkende bloed druk uit op de hersenen. In dat geval moeten de artsen het bloeden stelpen en het gelekte bloed verwijderen. Hiervoor kan een operatie nodig zijn.

Revalidatie na een beroerte

Als de toestand van de patiënt het toelaat, kan de revalidatie na de eerste behandeling beginnen op de stroke-unit en wordt ze later voortgezet in een revalidatiecentrum. Het doel van de revalidatie is de motorische, linguïstische en mentale vaardigheden die als gevolg van de beroerte verloren zijn gegaan, zo veel mogelijk te herstellen. Er wordt gebruik gemaakt van maatregelen zoals fysiotherapie, logopedie, ergotherapie en psychotherapie. Want zelfs als delen van de hersenen door de beroerte onherstelbaar beschadigd zijn, kunnen naburige delen van de hersenen vaak een deel van de functies overnemen. Anderzijds leren de getroffenen tijdens de revalidatie om beter en zo zelfstandig mogelijk te leven met blijvende beperkingen.

Bepaalde risicofactoren, zoals leeftijd of genetische aanleg, kunnen niet worden tegengegaan. Toch is het mogelijk bepaalde risico's te verminderen of zelfs te laten verdwijnen.

Regelmatige lichaamsbeweging en een evenwichtige voeding zijn goed voor iedereen. Als je een hoge bloeddruk hebt of te zwaar bent, kan een actieve en gezonde levensstijl ook helpen om twee belangrijke risicofactoren voor een beroerte te verminderen. Een dieet in mediterrane stijl is bijzonder geschikt en bestaat grotendeels uit verse, plantaardige voedingsmiddelen, vis en gevogelte, met weinig zuivel, rood of industrieel verwerkt vlees en zoetigheden. Alcohol moet worden vermeden of met mate worden geconsumeerd als er een verhoogd risico op een beroerte bestaat. Patiënten met hoge bloeddruk of andere aandoeningen zoals diabetes mellitus, hartritmestoornissen of vetstofwisselingsstoornissen worden vaak aangeraden de door hun arts voorgeschreven medicatie regelmatig in te nemen en ervoor te zorgen dat zij op controle komen. Rokers moeten ook proberen hun nicotine-inname zo veel mogelijk te beperken of, beter nog, helemaal te stoppen met roken. Als je moeite hebt met stoppen met roken, aarzel dan niet om je arts of apotheker om advies te vragen.

Gepubliceerd op: 21.09.2023

____________________________________________________________________________________________________________________________