Blindedarmontsteking - Hoe wordt het behandeld?

De blindedarm, in de medische wereld ook caecum genoemd, is het eerste gedeelte van de dikke darm dat aansluit op de voorliggende, dunne darm. De blindedarm heeft een klein, wormvormig gedeelte, beter bekend als de appendix, dat een rol speelt in het menselijk immuunsysteem.

De blindedarm (caecum) is het eerste deel van de dikke darm (intestinum crassum), die in totaal uit 3 onderdelen bestaat. De naam is gebaseerd op het feit dat de blindedarm een blind eindigende zak vormt. Aan het einde van deze zak sluit het wormvormige gedeelte (appendix vermiformis) aan. De blindedarm bevindt zich rechtsonder in de buik. In tegenstelling tot de dunne darm, die voedsel afbreekt en voedingsstoffen opneemt of water resorbeert, heeft de blindedarm geen enkele spijsverteringsfunctie. Samen met de andere delen van de dikke darm is de blindedarm wel belangrijk voor het indikken van de voedselbrij. Na de blindedarm volgen de karteldarm (colon) en de endeldarm (rectum) die dan in de aars (anus) uitmondt. De dikke darm als geheel heeft een omvangrijke lengte van ca. 1,5 m.

De blindedarm is een 5 à 7 cm lang gedeelte van de dikke darm en bestaat uit een dunne, gespierde wand. De blindedarm heeft een klein, wormvormig aanhangsel, beter bekend als de appendix. Normaal gezien is de appendix om en bij de 7 cm lang en 5 mm dik, maar in zeldzame gevallen kan hij een lengte van wel 20 cm bereiken.

Op de plaats waar de dunne darm (Intestinum tenue) overgaat in de blindedarm, bevindt zich een soort klep. De darminhoud gaat portiegewijs vanuit de voorliggende dunne darm door deze klep over naar de blindedarm. De blindedarm wordt gevolgd door het tweede deel van de dikke darm: de karteldarm (colon).

Wanneer de darminhoud de blindedarm bereikt heeft, is het verteringsproces voltooid. De blindedarm fungeert namelijk als opslagplaats voor bacteriën die zich van hieruit ook in de rest van de dikke darm kunnen vestigen. Deze bacteriën beschikken bovendien over enzymen die de mens anders niet zou hebben. Dankzij deze enzymen is het mogelijk om vezelachtige bestanddelen, zoals cellulose, uit plantaardig voedsel af te breken.

Wanneer de darminhoud eenmaal in de blindedarm is aangekomen, wordt de voedselbrij ingedikt. Tijdens dit proces worden water en mineraalstoffen (elektrolyten) uit de darminhoud gehaald. In dit gedeelte van de dikke darm wordt eveneens slijm gevormd, om op die manier de voedselbrij glad te maken en zo het verdere transport te vergemakkelijken.

Wat de indikking van de voedselbrij betreft, spelen ook de twee verdere gedeelten van de dikke darm (de karteldarm en de endeldarm) een rol. De voedselbrij passeert deze verschillende onderdelen door het voortdurend samentrekken van de spieren van de dikke darm. Nadat de voedselbrij alle onderdelen van de dikke darm doorlopen heeft, wordt de ontlasting gevormd die samenkomt in de endeldarm. Dit proces vindt gemiddeld één tot drie keer per dag plaats.

De appendix oefent bij de mens geen relevante darmfunctie meer uit, maar staat echter volledig in dienst van het immuunsysteem. Aangezien de appendix verbonden is met het lymfestelsel, een netwerk van organen dat een rol speelt in je immuniteit, behoort hij tot de lymfeorganen. Daar vindt een opeenhoping van afweercellen (lymfocyten) plaats. Wanneer de appendix ontstoken is, ontwikkelt het lymfeweefsel zich sterker. Aangezien de appendix immobiel is, kan dit leiden tot bloedstagnatie in dit smalle orgaan, wat onder andere zorgt voor de karakteristieke doffe buikpijn die een blindedarmontsteking met zich meebrengt.

Wanneer men spreekt over een blindedarmontsteking, heeft men het eigenlijk alleen over een ontsteking van de appendix en niet van de hele blindedarm, zoals vaak wordt aangenomen. Daarom wordt deze ontsteking in vaktaal ook appendicitis genoemd. In westerse landen krijgt één op de tien mensen ooit een blindedarmontsteking. Deze aandoening komt het vaakst voor tussen het 10e en 30e levensjaar, maar jongens en mannen worden dubbel zo vaak getroffen dan meisjes en vrouwen.

Een blindedarmontsteking begint vaak met stekende buikpijn rechtsonder in de buik. Dit kan gepaard gaan met symptomen zoals een gebrek aan eetlust, misselijkheid, braken, diarree, constipatie of soms zelfs koorts. Een verhoogde druk rond de navel of pijn bij snel lopen of autorijden kan ook wijzen op een blindedarmontsteking.

Verschillende oorzaken kunnen leiden tot een blindedarmontsteking:

• een ontlastingsstoornis met verharde ontlasting
• een ongunstige ligging of buiging van de blindedarm
• een chronische darmontsteking

In zeldzame gevallen zijn zogeheten ‘vreemde lichamen’ of parasieten de oorzaak.

Appendicitis is de meest voorkomende oorzaak van acute buikpijn zonder bekende oorzaak. Om een diagnose te stellen, worden de voorgeschiedenis en relevante omstandigheden besproken (anamnese) en voert de arts verschillende lichamelijke onderzoeken uit. Speciale drukpunten worden getest op een pijnlijke reactie. In het geval van een blindedarmontsteking bevinden de pijnlijke drukpunten zich tussen het rechter bekkenbeen en de navel. Ook het optillen van het rechterbeen veroorzaakt vaak weerstand en een pijn die minder wordt na het weer laten zakken van het been.

Daarnaast kunnen verdere laboratoriumtests worden uitgevoerd om de diagnose te bevestigen. Een bloedonderzoek kan het aantal afweercellen (leukocyten) en andere ontstekingswaarden aantonen. Ook een echografie is nuttig om een blindedarmontsteking op te sporen. Hierbij wordt gekeken of de diameter van de appendix vergroot is en of er vocht is vrijgekomen. Dit kan een aanwijzing zijn voor een acute ontsteking of een breuk van de appendix.

Ook de urine wordt gecontroleerd om andere ziekten, zoals een blaasontsteking, uit te sluiten. Bij vruchtbare vrouwen is een gynaecologisch onderzoek aangeraden om zeker te zijn dat het niet om een buitenbaarmoederlijke zwangerschap gaat. Als de diagnose onzeker is, kan een laparoscopie (kijkoperatie in de buikholte) definitief zekerheid bieden. Als er een ontsteking wordt vastgesteld, kan de blindedarm chirurgisch verwijderd worden.

Indien de diagnose vroegtijdig plaatsvindt, verloopt de behandeling meestal probleemloos. Als het verloop van de aandoening mild is of de bevindingen onduidelijk, wordt appendicitis meestal behandeld met een conservatieve therapie. Een vloeibaar dieet of volledige voedselonthouding vormen hiervoor de basis. Verder kan klinische opvolging en vochtinname door middel van een infuus noodzakelijk zijn. Een behandeling met antibiotica is enkel nodig indien de symptomen lang aanhouden. Als de symptomen verergeren, wordt de blindedarm vaak operatief verwijderd, wat belangrijk is om een buikvliesontsteking te voorkomen.

Gepubliceerd op: 27.09.2023

____________________________________________________________________________________________________________________________