Bloedsuikerspiegel - Hoe correct je bloedsuikerspiegel meten?

De bloedsuikerspiegel is een indicatie van de hoeveelheid glucose in het bloed. Bij gezonde mensen is deze eerder constant, terwijl diabetici hier extra aandacht aan moeten besteden. Maar wanneer is je bloedsuikerspiegel verstoord? Waarom en hoe moeten diabetici het glucosegehalte in hun bloed meten? Welke meetmethodes bestaan er? Lees verder en kom het antwoord op deze vragen te weten.

De bloedsuikerspiegel van het menselijk lichaam beschrijft de hoeveelheid glucose in het bloed. Bij gezonde mensen is deze grotendeels constant en liggen de waarden tussen 80 en 120 mg/dl of 4,5 en 7 mmol/l. Deze waarden kunnen lichtjes afwijken voor en na het eten. Geestelijke en lichamelijke inspanning zoals lichaamsbeweging leiden ook tot een verandering in de bloedsuikerspiegel.

Twee hormonen, die worden gevormd in de alvleesklier, zijn verantwoordelijk voor de regulering van de bloedsuikerspiegel. Het hormoon insuline is verantwoordelijk voor het verlagen van de bloedsuikerspiegel. Glucagon doet het tegenovergestelde door glycogeen uit de lever om te zetten in glucose om zo de bloedsuikerspiegel weer te verhogen.

Bij diabetici is deze regeling van de bloedsuikerspiegel verstoord omdat ofwel ons lichaam niet zelf insuline kan produceren (type 1) of omdat het zijn functie niet vervult door weerstand (type 2). De bloedsuikerspiegel moet daarom van buitenaf gecontroleerd en uitgebalanceerd worden.

De bloedsuikerspiegel wordt dan medisch gereguleerd door bloedsuikerverlagende medicijnen. Diabetici met diabetes type 1 zijn hun hele leven afhankelijk van de kunstmatige toediening van insuline om een verhoging in de bloedsuikerspiegel te compenseren. Diabetici met type 2 krijgen meestal een medicijn bestaand uit 1 of meer antidiabetica, in sommige gevallen in combinatie met insuline.

De controle van glucose in het bloed is belangrijk. Enerzijds is het belangrijk dat diabetes zich op lange termijn aanpast aan een normale bloedsuikerspiegel. Het verloop van de glucosewaarden stelt diabetespatiënten en artsen in staat om belangrijke conclusies te trekken over het succes van een behandeling.

Anderzijds speelt het verlagen van het glucosegehalte een belangrijke rol voor diabetici tijdens elke individuele maaltijd. Dit komt doordat de inname van koolhydraten leidt tot een verhoging van de bloedsuikerspiegel. Bij gezonde mensen wordt dit tegengegaan door het vrijkomen van insuline. Insuline bindt glucose en transporteert het naar de cellen, waar het kan worden omgezet in glycogeen en worden opgeslagen. Diabetici zijn daarentegen afhankelijk van het kunstmatig verlagen van de bloedsuikerspiegel, die als gevolg van het eten is gestegen.

Regelmatige controle van de bloedsuikerspiegel is immers belangrijk voor bepaalde risicogroepen om diabetes vroegtijdig op te sporen en zo nodig te behandelen.

Het meten van de bloedsuikerwaarden kan op verschillende manieren gebeuren. In het algemeen kunnen klinische meetmethoden worden onderscheiden van zelftestmethoden. Voor de aanduiding van de bloedsuikerwaarde zijn er twee verschillende eenheden, die echter zonder veel moeite in de andere kunnen worden omgezet. De milligram per deciliter (mg/dl) geeft het gewicht aan van de hoeveelheid suiker die in de bloedbaan aanwezig is. De millimol per liter (mmol/l) verwijst dan weer naar het aantal suikermoleculen dat in het bloed aanwezig is.

Bepaling van de bloedsuikerspiegel door een arts

Regelmatige controle van bloedglucose door een arts is belangrijk voor zowel diabetici als risicopatiënten. Patiënten met een verhoogd risico zijn ouderen, mensen met overgewicht en mensen met diabetes in de directe omgeving van het gezin.

De arts kan zowel het glucosegehalte in het bloed als het glucosegehalte in het plasma bepalen. Bloedglucose moet ‘s morgens door een arts worden gemeten. Dit gebeurt op een lege maag. De patiënt mag dus ten minste 8 uur lang geen suikerhoudende drank hebben gedronken of gegeten hebben. Naast de huidige bloedsuikerspiegel kan de arts de bloedsuikerspiegel over een langere periode van twee tot drie maanden controleren met behulp van de zogenaamde HbA1c-waarde. HbA1c is een rood bloedpigment (hemoglobine) waaraan glucose zich heeft vastgehecht. Hoe hoger de bloedsuikerspiegel in de laatste weken, hoe meer suikerafzetting er op HbA1c is.

Naast het bepalen van de bloedsuikerspiegel kan de arts ook een aantal andere belangrijke parameters in het bloed bepalen die belangrijk zijn voor de diagnose van diabetes of de ontwikkeling van therapie. Deze omvatten glucosetolerantie, C-peptide en de vorming van bepaalde antilichamen. Een urinetest kan ook nuttig zijn om mogelijke schade aan de nierfunctie, die verwant is aan diabetes, tot op de bodem uit te zoeken.

Ook al is het mogelijk om de waarde van de bloedsuikerspiegel in een zelftest eenvoudig te bepalen, toch geldt het volgende: alleen door het laboratorium vastgestelde waarden zijn geschikt voor een diagnose van diabetes.

Bepaling van bloedsuikerspiegel door zelftests

Zelftestprocedures worden gebruikt om de bloedsuikerspiegel bij diabetici regelmatig te controleren. Mensen die een bijzonder risico lopen op het ontwikkelen van diabetes kunnen ook gebruikmaken van zelftests op bloedglucose voor controledoeleinden. Als de bloedsuikerspiegel duidelijk hoger is over een langere periode, moet een arts worden geraadpleegd voor verdere verduidelijking.

Er zijn veel verschillende elektronische apparaten op de markt die het gemakkelijk maken om thuis of onderweg de bloedglucose te meten. Wat de apparaten met elkaar gemeen hebben is dat er een bloedmonster nodig is dat geanalyseerd kan worden. Dit beetje bloed wordt meestal uit de vingertop genomen.

Technisch gezien zijn er twee verschillende procedures die de meeste zelftestapparaten gebruiken:

1.  Bij fotometrische tests wordt een voorbereide teststrip met het bloed in het meetapparaat geplaatst. De bloedglucose teststrip reageert met de glucose en vertoont een specifieke kleur afhankelijk van het glucosegehalte.
2. Amperometrische meters daarentegen meten de stroom door het bloed. Hiervoor wordt glucose geïntroduceerd door het enzym glucose oxidase om de verbinding tussen verschillende elektroden in het bloed vast te stellen. Het glucosegehalte in het bloed kan worden bepaald aan de hand van het verloop van de huidige intensiteit.

De frequentie van zelfcontrole is afhankelijk van het type diabetes en het type behandeling:

• Diabetici met type 2 diabetes, of diabetici die een relatief stabiele bloedsuikerspiegel hebben en een vaste dosis insuline krijgen, hoeven zelden hun bloedsuikerspiegel in de gaten te houden.
• Diabetici met type 1 diabetes, die hun insulinebehoefte in het kader van de insulinetherapie zelfstandig regelen, moeten daarentegen meerdere keren per dag hun bloedsuikerspiegel controleren volgens een met hun arts overeengekomen schema. Hieronder valt ook de zogenaamde vastende bloedsuiker, die gemeten wordt na het opstaan. Bloedsuiker moet ook worden gemeten voor en ongeveer 2 uur na alle maaltijden en voor het slapengaan.

Als algemene regel geldt dat bloedglucosemetingen met een zelftest, in nauw overleg met de behandelende arts moeten worden gecontroleerd als het deel uitmaakt van de diabetesbehandeling.

De keuze van een geschikte bloedglucosemeter is afhankelijk van je individuele behoeften. De apparaten verschillen enerzijds in grootte en behandeling. Anderzijds variëren ook de benodigde hoeveelheid testbloed en de duur van de meting van apparaat tot apparaat. Bovendien meten sommige apparaten in mg/dl terwijl andere de mmol/l eenheid aangeven.

Ook de andere kenmerken van de standaard testinstrumenten verschillen aanzienlijk. Voor oudere patiënten met een verminderd gezichtsvermogen zijn bijvoorbeeld apparaten met grote beeldschermen en spraakuitvoer veel handiger. Sommige apparaten hebben bekabelde of draadloze interfaces zodat de gegevens gemakkelijk kunnen worden verzonden en opgeslagen.

De nauwkeurigheid van de zelftests is echter gestandaardiseerd, zoals blijkt uit de CE-markering, die vereist is voor goedkeuring als medisch hulpmiddel. Apparaten die aan de norm voldoen, moeten een nauwkeurigheid hebben met een gedefinieerd tolerantiebereik. Bij een glucoseconcentratie van ten minste 5,6 mmol/l (100mg/dl) mag dit in ten minste 95% van alle metingen een maximale afwijking van 15% opleveren. Als de glucoseconcentratie minder dan 5,6 mmol/l bedraagt, mag de afwijking niet groter zijn dan 0,8 mmol/l (15 mg/dl). Bovendien moeten alle apparaten sinds 2017 zonder speciale training of instructie te hanteren zijn.

De bloedsuikerspiegel is zelfs bij gezonde mensen onderhevig aan schommelingen. Op een lege maag is het bijvoorbeeld aanzienlijk lager dan na een maaltijd.

Hieronder staan de ideale waarden volgens de richtlijnen die door de medische genootschappen werden aanbevolen:

• Ideale waarden voor gezonde volwassenen
  • Nuchter 60 - 100 mg/dl 3,3 - 5,6 mmol/l
  • 2 uur na de maaltijd 90 - 140 mg/dl 5,0 - 7,8 mmol/l

• Ideale waarden voor gezonde kinderen
  • Nuchter 65 - 100 mg/dl 3.6 - 5,6 mmol/l
  • 2 uur na de maaltijd 80 - 126 mg/dl 4,5 - 7,0 mmol/l

• Ideale waarden voor patiënten met diabetes type 1
  • Nuchter 90 - 120 mg/dl 5,0 - 6,7 mmol/l
  • 2 uur na de maaltijd 110 - 140 mg/dl 6,1 - 7,8 mmol/l

• Ideale waarden voor patiënten met diabetes type 2
  • Nuchter 100 - 125 mg/dl 5,6 - 6,9 mmol/l
  • 2 uur na de maaltijd 140 - 199 mg/dl 7,8 - 11,0 mmol/l

Het concrete therapeutische doel van een diabetespatiënt kan aanzienlijk afwijken van de genoemde ideale waarden, die slechts als referentiewaarden dienen. Het individuele therapeutische doel wordt altijd in nauw overleg tussen arts en patiënt bepaald, rekening houdend met de specifieke omstandigheden.

Veel fabrikanten van bloedglucose-apparaten werken al geruime tijd aan oplossingen om bloedglucosemetingen zonder prikken mogelijk te maken.

Zogenaamde CGM-systemen (continue glucosemeting) functioneren via een sensor die in het onderhuidse vetweefsel wordt ingebracht. Dit kan tot een week gedragen worden. Sommige sensoren, die door medisch personeel worden geplaatst, hoeven slechts om de drie maanden vervangen te worden. Een CGM-systeem meet real-time bloedglucose, geeft een overzicht van de afgelopen 24 uur en de algemene trend. Sommige CGM-systemen kunnen ook gekoppeld worden aan insulinepompen om automatisch insuline te verdelen wanneer dat nodig is.

Andere meettoestellen, die de dagelijkse prik vervangen door een sensor die slechts om de 14 dagen hoeft bevestigd te worden, bestaan ook al. Het systeem meet continu de bloedsuikerwaarde en toont op verzoek de huidige waarde en het verloop van de laatste uren (Flash-glucosemonitoringsysteem).

Een apparaat dat compleet feilloos werkt, is onlangs ook geïntroduceerd en zal binnenkort op de markt beschikbaar zijn (niet-invasieve combo glucometer). Er wordt ook onderzoek gedaan naar andere oplossingen, zoals slimme polshorloges die de bloedsuikerspiegel kunnen bepalen.

Gepubliceerd op: 10.10.2023

____________________________________________________________________________________________________________________________