Bronchitis - Oorzaken, symptomen en behandeling

Voel je weer die kriebel in de keel en moet je meer hoesten dan normaal? Dan kan betekenen dat je met bronchitis zit.

Acute bronchitis is een ontsteking van de slijmvliezen in de bronchiën die meestal veroorzaakt wordt door virussen. Acute bronchitis manifesteert zich vooral als een hardnekkige, onaangename hoest die eerst wordt veroorzaakt door irritatie in de keel en in een later stadium door de vorming van slijm. Als ook de slijmvliezen van de luchtpijp ontstoken zijn, dan wordt deze aandoening tracheïtis genoemd.

Wie kan getroffen worden door acute bronchitis?

Aangezien het aantal getroffenen tijdens de koude seizoenen aanzienlijk toeneemt, behoort acute bronchitis tot een van de meest voorkomende ziektes. In principe kan het iedereen treffen. Volwassenen hebben ongeveer 2 tot 3 keer per jaar last van acute bronchitis.

Meestal gaat acute bronchitis gepaard met andere klachten zoals verkoudheid, vermoeidheid, koorts of pijn in de ledematen, of kan het deel uitmaken van een griepachtige infectie.

Over het algemeen hebben kinderen en adolescenten aanzienlijk vaker last van acute bronchitis dan volwassenen. Zuigelingen, jonge kinderen, zwangere vrouwen, maar ook ouderen en mensen met een verzwakt immuunsysteem worden als speciale risicogroepen beschouwd. Zij raadplegen dus best een arts wanneer ze vermoedelijk last hebben van bronchitis. 

Een bronchitis begint meestal met geïrriteerde luchtwegen en hoesten. Aan het begin van de infectie gaat het vaak om een droge en vastzittende hoest. Pas in de loop van de infectie, na 2 tot 3 dagen, verandert de kriebelhoest in een slijmhoest.

Een infectie van de onderste luchtwegen treedt bijna nooit alleen op. De meest voorkomende symptomen van acute bronchitis zijn:

• Keelpijn en pijn aan de borst
• Geïrriteerde neus
• Milde koorts (onder 39°C)
• Pijn aan de ledematen
• Gezwollen lymfeklieren
• Vermoeidheid

Opgelet: bronchitis mag niet verward worden met de griep, die altijd gepaard gaat met zeer hoge koorts en hevige pijn. Daarom kan je het best veel rusten (in een rustige omgeving), fysieke inspanningen vermijden en veel water drinken om te herstellen van bronchitis.

In 90% van de gevallen wordt acute bronchitis veroorzaakt door virussen. Deze worden van persoon tot persoon overgedragen door middel van druppel- of uitstrijkinfecties. In de wintermaanden is het bijzonder moeilijk om het risico op besmetting te vermijden. Ziekteverwekkers liggen namelijk overal op de loer en kunnen zowel via de lucht als door een simpele aanraking overgedragen worden.

• Rhinovirussen, coronavirussen, griepvirussen of adenovirussen zijn de voornaamste oorzaak van bronchitis.
• Bij zuigelingen en kleine kinderen is het zogenaamde respiratoir syncytieel virus (RSV of RS-virus) een andere oorzaak voor bronchitis.

Slechts in 10% van alle gevallen is er sprake van een bacteriële infectie. Het is zeer zeldzaam dat schimmels of chemicaliën een oorzaak zijn voor bronchitis. Het kan echter gebeuren dat bacteriën zich vestigen en vermenigvuldigen op een reeds ontstoken bronchiaal slijmvlies.

Het risico op infectie wordt groter door een aantal factoren. Zo bieden de weersomstandigheden in de winter, bijvoorbeeld, optimale omstandigheden voor de verspreiding van ziekteverwekkers. Schadelijke milieu-invloeden kunnen ook zorgen voor een infectie, aangezien ze de bronchiën kunnen irriteren. In het algemeen geldt dat hoe sterker het immuunsysteem is, hoe lager het risico op infectie wordt. Een sterke afweer is daarom de beste bescherming. Wij raden dus het volgende aan:

• Zorg voor een evenwichtig voedingspatroon, boordevol vitaminen
• Sport regelmatig in de frisse lucht
• Slaap goed en vermijd stress

Sauna-sessies hebben ook een positief effect op het immuunsysteem. Regelmatig handen wassen vermindert ook de kans op infectie. Let wel op dat deze maatregelen preventief zijn en niet kunnen worden toegepast wanneer er al sprake is van bronchitis.

Vaccinaties tegen influenza of pneumokokken bieden slechts een beperkte bescherming tegen bronchitis, aangezien deze ziekteverwekkers maar een klein deel van de infectie veroorzaken.

Om onnodige irritatie van de luchtwegen en overbelasting van het immuunsysteem te voorkomen, kan je het best de volgende factoren vermijden in geval van bronchitis:

• Oververhitte of slecht geventileerde kamers
• Uitlaatgassen
• Koude lucht
• Parfum of synthetische geuren
• Stoffige omgevingen

De lucht in een ruimte moet zo vochtig mogelijk worden gehouden en vaak geventileerd worden. Om de lucht vochtig te houden, kan je een bakje water op de verwarming plaatsen of een vochtige doek over de verwarming hangen. De kamertemperatuur moet tussen de 18°C en 22°C liggen en ‘s nachts niet minder dan 15°C bedragen.

Rusten, slapen en veeldrinken zijn de beste middelen om een acute bronchitis zo snel mogelijk te genezen.

We raden aan om veel water of warme thee te drinken als je last hebt van bronchitis. Dit helpt het dikke slijm terug vloeibaar te maken. Zo komt het sneller los en spoelt het sneller de ziektekiemen weg. Tijm, salie of kamillethee verzachten ook de geïrriteerde slijmvliezen.

Bij het behandelen van hoest moet er eerst een onderscheid worden gemaakt tussen een droge hoest zonder slijm, en een kriebelhoest met slijm.

Een slijmhoest daarentegen kan met bepaalde middelen worden ondersteund. Plantenextracten van klimop, teunisbloem of etherische oliën van eucalyptus, spar, anijs of mirthe hebben een slijmoplossend effect en kunnen het ophoesten van het slijm bevorderen.

Synthetische hoestmiddelen kunnen ook helpen om de symptomen te verlichten. Het gelijktijdige gebruik van slijmoplossers en hoestonderdrukkers kan je beter vermijden. In plaats daarvan kan je overdag slijmoplossers gebruiken en ‘s nachts een hoeststillend middel innemen.

Een bronchitis tijdens de zwangerschap, wat nu?

Als je lijdt aan een bronchitis tijdens de zwangerschap moet je speciale aandacht besteden aan de juiste behandeling van je symptomen. Hoe verlicht je hoestaanvallen zonder je kind in gevaar te brengen? Heeft bronchitis een effect op je ongeboren baby?

Bronchitis moet altijd behandeld worden omdat het verdere gezondheidsproblemen kan veroorzaken. Gelukkig kunnen de ziekteverwekkers de baby niet schaden doordat het veilig in het vruchtwater zit. Het enige wat kan gebeuren is dat de ongeboren baby wat heen en weer schommelt door de hoest.

In het algemeen is het niet noodzakelijk om bronchitis met medicijnen te behandelen. Rusten en veel drinken is een goede raad voor alle bronchitispatiënten, maar het is een absolute must voor zwangere vrouwen. Bovendien zijn huishoudmiddeltjes steeds een goede eerste stap om symptomen, zoals hoesten en heesheid, te bestrijden, zelfs tijdens de zwangerschap.

Bewezen huishoudmiddeltjes tegen bronchitis zijn:

• Kruidenthee (kamille, venkel en salie)
• Fruit met vitamine C (citroenen en gember)
• Zink uit volkorenproducten, peulvruchten of vlees
• Kruiden, etherische oliën of een zoutoplossing inademen
• Borstwikkels met uien, kwark of lavendel
• Middeltjes tegen hoest zoals uien en honing

Als hulpmiddeltjes geen verlichting bieden, kan je kruidengeneesmiddelen, zoals hoestsiroop met tijm of klimop, overwegen. Het effect van deze middeltjes tijdens de zwangerschap is echter niet bewezen, dus vraag steeds raad aan een gezondheidsdeskundige. Sapjes of druppels met alcohol zijn te vermijden. Supplementen met de werkzame stoffen acetylcysteïne of ambroxol, die een hoestoplossende werking hebben, zijn toegestaan maar moeten met de nodige voorzichtigheid worden ingenomen.

Raadpleeg in ieder geval altijd je arts alvorens een behandeling met medicijnen tegen bronchitis te starten.

De belangrijkste onderzoeksmethode in geval van bronchitis is het onderzoeken van de keel en het luisteren naar de longen. Je arts kan ook al belangrijke conclusies trekken door het verloop van de ziekte en de bijkomende symptomen te bespreken. Bij een bronchitis is de keel meestal rood en zijn de amandelen vergroot.

Uitwendig onderzoek van de nek kan wijzen op gezwollen lymfeklieren. Door naar de longen te luisteren, kan een arts een bronchopneumonie of longontsteking uitsluiten. Indien nodig kan er ook een röntgenfotovandeborstkas en de longen gemaakt worden. Bij een bacteriële infectie kunnen bloedtesten duidelijkheid geven. Bij dit soort infecties is het raadzaam om het opgehoeste slijm te onderzoeken op ziektekiemen alvorens antibiotica te nemen, om zo gericht mogelijk op te treden en antibioticaresistentie te vermijden. 

Het kan voorkomen dat de hoest van een acute bronchitis blijft aanslepen, zelfs als de eigenlijke infectie al verdwenen is. Dit kan enkele maanden duren. Vaak wordt dit veroorzaakt door een overgevoeligheid van de bronchiën na de ontsteking. Als de hoest na 2 maanden niet vermindert, dan spreken we van een chronische bronchitis.

In tegenstelling tot acute bronchitis, is er voor chronische bronchitis altijd een medische behandeling nodig omdat de bronchiale slijmvliezen permanent beschadigd kunnen raken. Dit kan leiden tot littekens in het longweefsel, wat op lange termijn kan leiden tot de zogenaamde chronische obstructieve longziekte (COPD).

Let op: als je klachten na een paar dagen niet verbeteren, of als er koorts of kortademigheid optreedt, raadpleeg dan je huisarts.

Gepubliceerd op: 03.10.2023

____________________________________________________________________________________________________________________________