Burn out - Symptomen en oorzaken herkennen

Emotioneel, fysiek en mentaal uitgeput... Zo herken je een burn-out. Zowel de symptomen als de oorzaken kunnen echter zeer divers en individueel verschillend zijn. Een aantal tekenen wijzen er wel op dat een burn-out wel degelijk serieus moet worden genomen.

Er bestaat geen uniforme definitie voor een burn-out. Het fenomeen wordt meestal beschreven als een toestand van complete uitputting. Dit kan zich zowel fysiek, emotioneel als mentaal manifesteren. Chronische overbelasting, stress, innerlijke onrust en uitputting zijn slechts enkele van de mogelijke symptomen.

De term burn-out komt uit het Engels en betekent “uitgebrand zijn”. Maar een burn-out is meer dan alleen uitputting, ook al wordt het niet erkend als ziekte. Sommige symptomen zijn vergelijkbaar met die van een depressie. Zo is een burn-out vaak onderdeel van een onderliggende oorzaak zoals:

Emotionele uitputting

Een van de belangrijkste kenmerken die vaak voorkomt bij een burn-out is emotionele uitputting. Getroffen mensen hebben een extreem gebrek aan energie, hebben het moeilijk om op te staan ‘s morgens en voelen zich in het algemeen zeer uitgeput. De behoefte aan rust neemt enorm toe, maar de getroffen personen kunnen ofwel geen rust vinden, omdat ze niet kunnen ontspannen, of hun herstel is slechts van korte duur. Daarnaast worden ze ook nog gekweld door een gevoel van overbelasting. Zo hebben mensen de indruk dat ze hun dagelijkse taken niet meer aankunnen. Op die manier verspreidt de frustratie zich vaak, omdat de getroffenen niet met deze uitputting kunnen omgaan en zo de zaak enkel maar verergeren.

Verminderde prestaties

Emotionele en fysieke uitputting beïnvloeden de prestaties. Vaak verlopen processen zeer traag, waardoor de efficiëntie van een persoon afneemt. De concentratie neemt ook verder af, met meer en meer fouten als gevolg. Iemand die last heeft van een burn-out heeft meestal dus veel moeite om zijn of haar werk te doen. Ze hebben meer energie nodig dan gewoonlijk om hun werk of taken af te kunnen werken, maar kunnen zich dit niet veroorloven op lange termijn. Het gevoel van overbelasting neemt toe.

Vervreemding

Een van de veel voorkomende burn-out symptomen is vervreemding, wat zich uit in een vorm van onverschilligheid en cynisme. De sympathie en het medeleven voor anderen neemt hierbij af. Dit kan dus zijn gevolgen hebben, niet enkel voor collega’s en klanten, maar ook familieleden en vrienden. In sommige gevallen stellen de getroffenen veel te hoge eisen aan hun medemensen en gedragen ze zich soms kwetsend tegenover anderen.

Psychosomatische symptomen

Een burn-out kan ook gevolgen hebben voor het lichaam. Klassieke symptomen zijn vermoeidheid, hoofdpijn, slaapstoornissen, rugpijn en spierpijn. Hartkloppingen, verhoogde bloeddruk en spijsverteringsproblemen zoals bijvoorbeeld diarree, verstopping en braken zijn ook mogelijk. Soms treden er ook seksuele problemen op of wordt er meer alcohol, cafeïne of nicotine geconsumeerd, wat dan weer tot andere lichamelijke problemen kan leiden. Deze symptomen, zoals bijvoorbeeld vermoeidheid, kunnen ook optreden bij andere ziektes en aandoeningen. Denk maar aan het chronisch vermoeidheidssyndroom.

Andere symptomen van een burn-out

Hoe een burn-out zich manifesteert, kan enorm verschillen. De symptomen van een burn-out bij mannen kunnen bijvoorbeeld verschillen van die bij vrouwen. In het algemeen kunnen de symptomen dus vrij individueel zijn. Zo zijn de volgende symptomen allemaal mogelijk bij een burn-out:

• Gevoel van onvoldoende of geen erkenning
• Het gevoel dat je te weinig tijd hebt
• Eigen behoeften worden genegeerd, niet geaccepteerd of onderdrukt
• Rusteloosheid en nervositeit
• Risico op infectie neemt toe
• Verhoogd risico op ongevallen
• Lusteloosheid
• Uitgebuit gevoel
• Hulpeloosheid en wanhoop
• Zinloosheid
• De creativiteit neemt af
• Moeite met beslissingen nemen
• Depressie, depressieve stemmingen
• Zelfmoordgedachten
• Slaaptekort
• Nachtmerries

Vaak trekken personen met een burn-out zich meer en meer terug. Ze kunnen nergens meer van genieten en hebben geen plezier meer in dingen. Zelfs hun favoriete hobby’s worden opgegeven. Als je niet tijdig ingrijpt, verergeren de symptomen steeds meer en dit kan leiden tot depressie of chronische ziektes/problemen. Het verloop van een burn-out kan echter net zo verschillend zijn als de symptomen. Sommige artsen en psychologen gaan uit van de volgende 3 fases van een burn-out:

• Betrokkenheid: De personen geven zich volledig en zetten zich meer in. Het lijkt dus absoluut niet op een burn-out, integendeel zelfs.

• Stilstand: De energie is op en langzaamaan kunnen fysieke problemen en psychologische veranderingen optreden.
• Uitputting: In de laatste fase voelen de getroffen personen zich volledig uitgebrand en compleet leeg. Terugtrekking en gevoelens van onverschilligheid en zinloosheid kunnen optreden.

Net als het verloop en de symptomen van een burn-out, kunnen de oorzaken ook zeer erg verschillen van persoon tot persoon. Sommige gaan er, bijvoorbeeld, van uit dat leraren en opvoeders, maar ook artsen en verpleegkundigen vaker last hebben van een burn-out dan andere beroepen. Niemand is echter immuun. Ook studenten, gepensioneerden en huisvrouwen kunnen een burn-out krijgen. Het “uitgebrand zijn” heeft immers niet altijd iets met werk te maken, maar kan net zo goed veroorzaakt worden door een overbelasting van het privéleven.

Persoonlijke oorzaken van een burn-out

Individuele veerkracht en het omgaan met problemen spelen een grote rol. Het feit dat iemand goed met stress kan omgaan betekent echter niet dat hij of zij geen burn-out kan krijgen. Soms bezwijken deze personen net sneller dan iemand met een zwakke geest. Het kan dus zowel zwakke als zelfzekere mensen treffen. Veel voorkomende interne oorzaken van een burn-out zijn meestal:

• Te ambitieuze en onrealistische doelstellingen
• Perfectionisme
• Moeilijk "nee" kunnen zeggen
• Moeite hebben met gevoelens uit te drukken
• Het niet serieus nemen van eigen behoeften, maar blij zijn met die van anderen
• Ontbrekende levensstrategieën
• Permanente stress in het privéleven
• Te weinig rust en ontspanning
• Te hoge eisen hebben voor zichzelf

Naast deze persoonlijke oorzaken kunnen ook externe elementen een invloed hebben. Zowel de werkplek als de maatschappij kunnen een enorme druk uitoefenen. Ook kan een moeilijkeepisode of groteveranderingen in je leven leiden tot een burn-out. Dit bijvoorbeeld bij het verlies van een baan, het overlijden van een geliefde, een verandering van job of het begin van een studie.

Hoewel er verschillende burn-out tests op het internet te vinden zijn, moet je deze niet als enige diagnose gebruiken. De symptomen van een burn-out spreken namelijk niet voor zichzelf. Het is daarom aan te raden een arts te raadplegen om andere ziektes zoals hypothyreoïdie of depressie uit te sluiten. Een arts kan de patiënt ook helpen de juiste behandeling te vinden. Afhankelijk van je persoonlijkheid en de ernst van de burn-out kunnen verschillende maatregelen nuttig zijn. Medicatie wordt zelden gebruikt, in tegenstelling tot meer populaire behandelingen zoals therapie (groepstherapie, gedragstherapie of psychotherapie) die worden ingezet voor ernstige of langdurige problemen.

Bij de eerste tekenen kan er jammer genoeg niet veel gedaan worden. In het beste geval kan je de burn-out in de kiem smoren of het voorkomen. De volgende dingen kunnen nuttig zijn:

• Neem pauzes. Sta op van je bureau en loop door het kantoor of neem een kleine wandeling in de frisse lucht.

• Doe aan sport. Dit is een uitstekende manier om stress te verminderen.

• Doe aan ontspanningsoefeningen, zoals bijvoorbeeld yoga.

• Meer socialisatie.

• Verander eventueel je werkomstandigheden. Verminder bijvoorbeeld je werklast door taken op te geven. Indien nodig kan je ook van baan veranderen.

• Probeer op een andere manier met stress om te gaan.
• Volg een gezonde levensstijl, met gevarieerde en gezonde voeding, voldoende slaap en beweging.

Homeopatische en kruidenremedies

In het geval van een burn-out kunnen ook kruidengeneesmiddelen en homeopathie ondersteuning bieden. Welke middelen je gebruikt, hangt echter af van je individuele behoeften. Daarom bespreek je de opname ervan best met een specialist of je arts indien deze opgeleid is in homeopatische middelen. De volgende remedies kunnen overwogen worden:

• Braaknoot: bij stress, prikkelbaarheid, innerlijke spanning, angst en overbelasting.
• Fosforzuur: bij een verhoogde behoefte aan rust en slaap, gebrek aan concentratie en een leeg gevoel.
• Helonias: bij het overwerken, uitputting, rusteloosheid en permanente stress.
• Colloïdaal goud: bij neerslachtigheid, depressieve stemmingen met gevoelens van angst.
• Kaliumfosfaat: bij uitputting, een uitgebrand gevoel, overbelasting en stress gerelateerde hoofdpijn.
• Sepia: bij uitputting, overbelasting en vermoeidheid.

Ook kruidengeneesmiddelen mogen enkel gebruikt worden in overleg met een arts, apotheker of specialist. De volgende planten kunnen een kalmerende en ontspannende werking hebben:

• Lavendel: slaapproblemen, angsten en stress.
• Valeriaan: nervositeit, innerlijke onrust en moeilijkheden met in slaap vallen.
• Sint-janskruid: angst, rusteloosheid, stemmingswisselingen, uitputting en lusteloosheid.
• Hop: rusteloosheid, moeilijkheden met in slaap vallen, angst en overbelasting.
• Citroenmelisse: Rusteloosheid, slapeloosheid, stress en prikkelbaarheid.

Gepubliceerd op: 02.10.2023

____________________________________________________________________________________________________________________________