Chlamydia - Oorzaken, symptomen en behandeling

Wereldwijd wordt de chlamydia-bacterie (Chlamydia trachomatis) beschouwd als één van de belangrijkste oorzaken van seksueel overdraagbare aandoeningen. Mensen die besmet zijn met chlamydia vertonen vaak geen symptomen. Het aantal niet-gerapporteerde gevallen is dan ook hoog. Dit verhoogt het risico op onopgemerkte verspreiding van deze bacterie. Directe opsporing van de ziekteverwekker is daarom een eerste vereiste om de besmetting te kunnen behandelen. Er zijn verschillende antibiotica beschikbaar voor de behandeling van chlamydia, maar veilig vrijen is een effectieve manier om een besmetting te voorkomen.

Chlamydiaceae zijn zeer kleine bacteriëndie afhankelijk zijn van de lichaamscellenvan een ander levend wezen (de gastheercel) om zich voort te planten. Infecties met deze ziekteverwekker zijn gebaseerd op een complexe ontwikkelingscyclus, waarin ze wisselen tussen twee verschillende verschijningsvormen: de elementaire en reticulaire cellen. De zogenaamde elementaire lichamen kunnen ook buiten de cellen van de gastheer overleven. De chlamydia-bacterie verspreidt zich daarom in deze vorm.

Elementaire lichamen zijn erg klein en infecteren de cellen van de gastheer. Eens in de cel veranderen ze in zogenaamde reticulaire lichamen. Daar vermenigvuldigen ze zich tot de cel barst. Nadat de initiële lichamen terug zijn getransformeerd in elementaire lichamen, komen ze in grote aantallen vrij en infecteren ze andere lichaamscellen.

Vooral de cellen van het urogenitale stelsel, waaronder de urinebuis, de baarmoederhals, het endometrium en het rectum, maar ook die van het bindvlies van de ogen en het bindweefsel kunnen worden aangetast door een chlamydia-infectie.

Er bestaan verschillende subgroepen van de bacterie Chlamydia trachomatis, serogroepen of serotypes genaamd. In westerse, geïndustrialiseerde landen speelt een chlamydia-infectie van serotypes D tot K de belangrijkste rol.

Infecties van het urogenitale stelsel met Chlamydia trachomatis (D-K) zijn wereldwijd één van de meest voorkomende oorzaken van seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s). Vrouwen kunnen voornamelijk getroffen worden door deze infectie tot hun 25e, terwijl dit bij mannen eerder tot hun 35e kan voorkomen.

Naast urogenitale infecties veroorzaakt door de chlamydia subgroepen D-K, bestaan er nog andere ziekten die door Chlamydia trachomatis veroorzaakt worden. Andere subgroepen van de Chlamydia-bacterie veroorzaken namelijk andere ziekten:

• De serotypen A tot C veroorzaken Egyptische oogziekte (trachoom), een chronische bindvliesontsteking.
• De serotypes L1 tot L3 zijn verantwoordelijk voor een ziekte van het lymfestelsel (lymfgranuloma venerum).

De verspreiding van deze laatste twee ziekten is eerder beperkt tot landen in tropische gebieden.

Chlamydia trachomatis (D-K) wordt hoofdzakelijkovergedragen via geslachtsgemeenschap, namelijk via de slijmvliezen van de geslachtsorganen, de plasbuis en het rectum waarin de ziekteverwekker zich genesteld heeft. Dit noemt men gekoloniseerde slijmvliezen. Lichaamsvloeistoffen zoals sperma, urine en vaginale afscheiding kunnen de bacterie ook doorgeven. Een andere mogelijke besmettingswijze is een natuurlijke geboorte: langs deze weg kan de ziekteverwekker van de besmette moeder overgaan op de pasgeborene.

De overdracht van serotypes A tot C gebeurt via het infectieuze oogvocht. Besmet textiel, zoals washandjes of handdoeken, zijn mogelijke bronnen. Ook vliegen spelen een belangrijke rol in de infectie met Egyptische oogziekte.

Zowel mannen als vrouwen kunnen besmet raken met Clamydia trachomatis. Een infectie met chlamydia leidt niet altijd tot lichamelijke symptomen. Als deze er al zijn, blijven ze vaak onopvallend en niet duidelijk te linken aan Chlamydia. Daarom blijft een infectie vaak onopgemerkt. Als er symptomen optreden - ongeveer 5 tot 21 dagen na de infectie - uiten ze zich vaak in een frequente aandrang om te plassen, een branderig gevoel bij het plassen en/of afscheiding, ongeacht je geslacht. Bij vrouwen kunnen ook volgende symptomen optreden:

• lichte bloeding tijdens de geslachtsgemeenschap
• bloederige afscheiding
• bloeding in het plasma (interstitiële bloeding)
• pijn in de onderbuik
• koorts

Bij mannen leidt een infectie voornamelijk tot een ontsteking van de blaas en urinewegen. Ongeveer 3% van de geïnfecteerde mannen ontwikkelt een reactieve ontsteking van de gewrichten (artritis) - het zogenaamde syndroom van Reiter. In de dagen tot weken na een ontsteking van de urineleider, ontwikkelen zich verdere ontstekingen in de gewrichten van de onderste helft van het lichaam, zoals de knie-, enkel- en teengewrichten. Ook de wervelkolom, het heiligbeen en het bindvlies van de ogen kunnen worden aangetast.

Voor vrouwen brengt de infectie het risico op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap of verstopping van de eileiders met zich mee, wat kan leiden tot onvruchtbaarheid. Ook een ontsteking van de bekkenorganen, zoals de baarmoeder of eierstokken, is een mogelijk gevolg. Dit noemt men een PID: Pelvic Inflammatory Disease. Ongeveer 80% van de getroffen vrouwen merkt niets van een infectie met chlamydia. Dit zorgt ervoor dat er zich in de loop van maanden tot jaren een chronische infectie ontwikkelt.

Een infectie met Chlamydia trachomatis blijft vaak onopgemerkt omdat het amper of zeer aspecifieke ziekteverschijnselen met zich meebrengt. De symptomen kunnen vaak ook op andere ziekten wijzen. Daarom is het erg belangrijk om op de ziekteverwekker te testen in de typische leeftijdsgroep voor de infectie: tot de leeftijd van 35 jaar bij mannen en tot de leeftijd van 25 jaar bij vrouwen. Directe microbiologische detectie van de ziekteverwekker is de eerste vereiste voor artsen om een betrouwbare diagnose te kunnen stellen.

In het kader van preventieve onderzoeken voor de vroegtijdige opsporing van een besmetting (chlamydia-screening), volstaat een monster van de ochtendurine. Hierin kunnen de meeste weefselcellen die chlamydia bevatten worden gevonden. Bij mannen is detectie uit ejaculatievloeistof ook mogelijk.

Voor gynaecologen is een gelige, kleverige afscheiding bij de baarmoederhals de eerste indicatie van een mogelijke chlamydia-infectie. Om dit vermoeden te bevestigen, neemt de arts een uitstrijkje van de baarmoederhals (cervixuitstrijkje). Als de bacterie aanwezig is, is de concentratie hiervan 5 à 7 keer hoger in het uitstrijkje dan in de urine. Een baarmoederhalsuitstrijkje is daarom dé onderzoeksmethode bij uitstek voor vrouwen als er symptomen zijn die ook op een andere ziekte kunnen wijzen.

Antilichamen tegen chlamydia die door het immuunsysteem worden geproduceerd, zijn terug te vinden via een test op antistoffen (serologische test) van het bloedserum. Hiermee kan echter niet worden vastgesteld of het om een acute infectie gaat of om een infectie die al enige tijd geleden heeft plaatsgevonden. Daarom zijn serologische bloedtests vooral belangrijk in de voortplantingsgeneeskunde om het risico op tubale steriliteit te beoordelen. Dit is onvruchtbaarheid door ontbrekende of afgesloten eileiders. Ook bij de diagnose van vermoedelijk reactieve artritis (een soort reuma) speelt, naast microbiologische tests, ook serologisch onderzoek van het bloed een rol.

Als je een positief testresultaat hebt, vermijd je seksueel contact best tot het einde van je behandeling om de verspreiding van de chlamydiaceae te voorkomen en zo mogelijke partners te beschermen. Als er sprake is van een chlamydia-infectie, onderzoekt de arts de getroffene ook op gonorroe of andere seksueel overdraagbare aandoeningen.

Iedereen die seksueel actief is, loopt het risico een seksueel overdraagbare aandoening op te lopen. Naast een chlamydia-infectie kunnen ook andere seksueel overdraagbare aandoeningen optreden, waaronder een hiv-infectie. Daarbij komt dat wanneer je al besmet bent met de ene infectie, je extra vatbaar bent voor een andere.

Veilig vrijen draagt aanzienlijk bij aan het verminderen van het risico op besmetting met een seksueel overdraagbare aandoening. Uitgebreide voorlichting en consequent gebruik van condooms zijn belangrijke maatregelen voor een effectieve bescherming. Vooral seksueel actieve jongeren lopen risico op besmetting met chlamydia. Het is daarom extra belangrijk om hen te informeren over de gevaren en mogelijke gevolgen van een infectie met Chlamydia trachomatis.

Gepubliceerd op: 21.05.2024

____________________________________________________________________________________________________________________________