Concentratieproblemen - Wat te doen bij moeilijkheden met concentreren?

We kunnen ons niet altijd even goed concentreren. Deskundigen zeggen dat de hersenen van een volwassene zich voor ongeveer 60 minuten kunnen concentreren, terwijl dit voor kinderen slechts 20 minuten is. Dit zijn natuurlijk gemiddelde waarden, maar ze laten wel zien dat, ondanks het feit dat het brein hard werkt, het niet altijd even makkelijk is om ons te concentreren. Concentratieproblemen zijn dus zeer menselijk. Lees verder om de oorzaken van concentratieproblemen te weten te komen en om tips te ontdekken die je helpen je beter te kunnen concentreren.

Concentratie is het vermogen om bewust op een bepaalde activiteit te focussen en storende elementen, zoals geluid en externe invloeden, weg te filteren. Oorspronkelijk was de mens echter een jager-verzamelaar. In die tijd moesten de hersenen voortdurend paraat staan constant de omgeving, mensen en situaties scannen op potentieel gevaar. Bovendien slaan de hersenen belangrijke informatie op, vullen ze ontbrekende informatie aan en kunnen ze snel reageren op een alarmerende situatie. Het menselijk brein wil dus voortdurend geprikkeld worden, nieuwe informatie leren en allerlei dingen uitproberen.

Om je optimaal te kunnen concentreren, moet je je geest in zekere zin kunnen kalmeren en je omgeving negeren. Dit werkt slechts tijdelijk en vereist de juiste omstandigheden. Anders kunnen er concentratieproblemen ontstaan.

Hoewel de termen concentratieproblemen en concentratiestoornis vaak als synoniem gebruikt worden, verschillen ze wel degelijk van elkaar. Concentratieproblemen zijn meestal van korte duur en dus tijdelijk. Een concentratiestoornis daarentegen is een langdurige of zelfs permanente vermindering van concentratie.

De mogelijke oorzaken voor concentratieproblemen kunnen zeer gevarieerd zijn. Tevens kunnen ze ofwel van psychologische of van fysieke aard zijn.

Omgevingsfactoren zoals lawaai, stress, drukte, hitte of slechte lucht kunnen een gebrek aan concentratie in de hand werken. Zelfs na een zware maaltijd of een feestje is de concentratie de volgende ochtend nog niet zo goed. Het lichaam wordt gewoon overbelast.

Psychologische overbelasting, zoals overmatige eisen als gevolg van privé en/of professionele problemen, kan de concentratie ook ernstig verzwakken.

Heb je al langer moeite om je te concentreren, zelfs tijdens gebruikelijke taken? Dan kan je het best een huisarts raadplegen. Er kan namelijk een fysieke oorzaak zijn voor het gebrek aan concentratie, zoals een ziekte:

• Depressie
• Burn-out
• Lage bloeddruk
• Slapeloosheid
• ADHD
• Dementie
• Schildklierproblemen
• Circulatiestoornissen in de hersenen

Deze aandoeningen gaan echter meestal gepaard met andere symptomen. Kinderen die zich moeilijk kunnen concentreren krijgen al snel de stempel ADHD. Dit hoeft echter niet altijd het geval te zijn. Ook leefmilieu, slaap en voeding spelen een belangrijke rol.

In het algemeen zal elke arts een gedetailleerde anamnese maken om de oorzaak van dit gebrek aan concentratie te verduidelijken. Met precieze vragen kunnen de triggers meestal al worden geïdentificeerd. Bloedtesten kunnen, bijvoorbeeld, tekorten aangeven die met medicijnen kunnen worden behandeld.

Een onderliggende depressie kan worden behandeld met antidepressiva die de gemoedstoestand ondersteunen, de zogenaamde serotonineremmers. Voor de behandeling van ADHD bij kinderen zijn verschillende werkzame medicijnen beschikbaar.

Veel mensen die af en toe hun concentratie verliezen, nemen hun toevlucht in kruidengeneesmiddelen, bijvoorbeeld, preparaten met ginkgo biloba. Ook homeopathie kan helpen bij een gebrek aan concentratie:

• Agaricus muscarius (tegen rusteloosheid)
• Anacard (tegen prikkelbaarheid)
• Bariumcarbonicum (tegen vergetelheid)
• Xerofyllum (tegen gebrek aan concentratie)

Vraag steeds na bij je arts of je medicijnen kan/mag gebruiken tegen een gebrek aan concentratie.

Als er geen lichamelijke of geestelijke ziekten achter je concentratieproblemen zitten, dan is het jouw taak om je geest weer in orde te brengen. Alleen dan kan het op zijn best presteren. Het is daarom belangrijk om je omgeving en levensstijl aan te passen zodat je weer van een goede concentratie kunt genieten. Deze tips kunnen helpen:

Concentratieoefeningen

Als je merkt dat je gedachten weer afdwalen, moet je doelbewust wat concentratietraining inplannen om je geest te kalmeren:

• Ademhalingsoefening: adem bewust in door je neus, houd je adem twee seconden vast en adem weer uit door je mond. Herhaal dit meerdere keren.

• Stretchen: sta op, strek je uit, draai met je schouders.

• Doe even iets anders: neem een willekeurige tekst en markeer alle T’s, doe een zoek-de-zeven-verschillen-plaatje, ...

• Kauwgom kan de concentratie voor ongeveer een kwartier verhogen.

Plan een ritme

Een vast dagritme kan helpen om je concentratie te bevorderen:

• Zorg voor regelmaat: ga op vaste tijdstippen naar bed en sta altijd op hetzelfde uur op. In het weekend kan dit wat later zijn, maar zorg dat je op zondagavond weer terugvalt in het normale ritme van je werkweek.

• Let op je dieet: plan specifieke momenten in om te eten en zorg ervoor dat je genoeg mineralen, vitaminen en voedingsstoffen binnenkrijgt bij je maaltijd. Je hersenen hebben immers energie nodig, en deze haal je niet uit chocoladerepen en fastfood.

• Eet rustig en regelmatig: samen eten met je collega’s of familie kan helpen je welzijn te verbeteren waardoor ook je geest tot rust kan komen

• Beweeg genoeg: of je nu gaat tuinieren of fietsen, je lichaam heeft dagelijks beweging, frisse lucht en energie nodig.

• Maak tijd voor je familie: creëer momenten om samen met je kinderen, partner en/of vrienden tijd te spenderen en te ontspannen.

Neem afstand van de digitale wereld

Sociale media kan een grote druk uitoefenen op je concentratievermogen. Probeer er af en toe wat meer afstand van te nemen:

• Leg je gsm eens aan de kant: stop hem weg als je niet dringend een bericht verwacht. Gebruik, bijvoorbeeld, een app die helpt om afstand te nemen van je mobiele telefoon. Je kan hiermee ook vaste gebruikstijden instellen.

• Iedereen gelijk voor de wet: laat je gezin ook niet eindeloos voor een tablet, pc of mobiele telefoon zitten. Stel samen regels op, zoals bv. het verbieden van gsm-gebruik tijdens het eten. Ook volwassenen moeten zich aan deze regels houden.

• Lees wat vaker: maak het jezelf gemakkelijk en lees een boek of tijdschrift, bewuste concentratie zonder afleiding.

• Leg je tablet of gsm niet op je nachtkastje: uiterlijk een uur voor het slapengaan zou je alle digitale apparaten moeten wegzetten, zodat je lichaam en hersenen zich in alle rust kunnen voorbereiden op je slaap.

Ontspan op de juiste manier

Als je minder stress hebt, bewust pauzes neemt en je dagelijkse leven beter structureert, krijgen je hersenen de nodige rustperiodes om weer in volle concentratie ertegenaan te gaan. Je kan op verschillende manieren ontspannen:

• Focus op je ademhaling: je even concentreren op je adem door rustig in en uit te ademen (bij voorkeur met tellen!) ontspant je lichaam en dus ook je hersenen.

• Ontspanningstechnieken: of het nu gaat over yoga of meditatie, er is een overvloed aan technieken die stress helpen verminderen en zo je mentale prestaties kunnen stimuleren.

• Focus op iets ongerelateerd: wanneer je gedachten afdwalen, kan je ze bewust naar een neutraal onderwerp terugbrengen door, bijvoorbeeld, rode auto’s te tellen.

• Las op tijd een pauze in: plan bewust een moment in je dag waarop je niets doet, echt helemaal niets. Dan kan je, bijvoorbeeld, in alle rust een kopje thee drinken, volledig ongestoord.

• Ga er even tussen uit: probeer minstens één keer per dag bewust van de natuur te genieten en het te ervaren met al je zintuigen.

Gepubliceerd op: 27.11.2023

____________________________________________________________________________________________________________________________