Depressie - Oorzaken, symptomen en behandeling

Neerslachtig, vreugdeloos, uitgeput: depressie is een gekend fenomeen. Het is een ernstige geestesziekte die vaak niet vanzelf verdwijnt zonder de juiste behandeling. De symptomen en oorzaken kunnen zeer uiteenlopend zijn. Hier kan je alle informatie over het onderwerp vinden.

Iedereen kent gevoelens van frustratie, verdriet, uitputting en depressie. Er zijn momenten in het leven waarin niets je nog vrolijk maakt en je niet meer gemotiveerd bent. Meestal zijn dit slechts fasen die weer verdwijnen. Als deze depressieve stemmingen echter lang aanhouden en niets je meer opvrolijkt, kan er sprake zijn van depressie.

Depressie is een psychische aandoening die ernstige gevolgen heeft voor de getroffen persoon. Het heeft een negatief effect op de manier waarop mensen denken, handelen en voelen. Dit omvat niet alleen het geestelijke, want ook de lichamelijke functies kunnen worden aangetast. Als een depressie tijdig wordt ontdekt, is dit zeer goed behandelbaar. Zo wordt ongeveer 85% weer symptoomvrij.

Depressie is een van de meest voorkomende geestesziekten, die iedereen kan treffen. Ongeveer één op drie lijdt een keer in zijn leven aan een depressie. Vrouwen worden vaker getroffen dan mannen. Dit kan te wijten zijn aan hormonale schommelingen als gevolg van de menopauze of na de zwangerschap (postpartum depressie).

Vormen van depressie

Er zijn verschillende vormen van depressie, zoals:

• Seizoensdepressie: sommige mensen lijden alleen aan seizoensdepressie, zoals een winterdepressie. In de herfst- en wintermaanden, wanneer er een gebrek aan daglicht is, hebben sommige mensen moeite met slaapproblemen en gewichtstoename.
• Bipolaire stoornis: een manisch-depressieve stoornis wordt een bipolaire stoornis genoemd. Een depressieve fase wordt dan opgevolgd door euforie. De getroffen persoon voelt zich dan bijzonder krachtig en vol energie. Daarna komt er dan weer een andere depressieve fase.
• Dysthymie: als een depressie niet succesvol wordt behandeld, kan deze chronisch worden. De symptomen hoeven echter niet altijd ernstig te zijn.

De definitie van depressie is tegenwoordig veranderd. Tegenwoordig wordt een onderscheid gemaakt tussen mild, matig en ernstige depressie naargelang de ernst en het verloop van de aandoening. In het verleden werden de veronderstelde oorzaken gebruikt:

• Endogene depressie: geen organische, herkenbare oorzaak of trigger.
• Exogene/reactieve depressie: Een concrete trigger is herkenbaar. Na een succesvolle behandeling kunnen de symptomen verdwijnen, maar ze kunnen ook terugkomen. Ongeveer een derde van de getroffenen lijdt aan een terugkerende depressie. Er kunnen maanden of zelfs jaren tussen de twee fasen zitten.

Depressie kan ook samen met een andere ziekte voorkomen. Dit kunnen zowel psychologische als fysieke aandoeningen zijn, bijvoorbeeld verslavingen, eet- en paniekstoornissen, dementie, diabetes en hart- en vaatziekten.

Depressie is niet alleen anders in zijn vormen, maar ook in verschijning en symptomen. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen lichte, matige en ernstige depressie. Deze classificatie is gebaseerd op de optredende symptomen en de ernst ervan. Er zijn 3 belangrijke symptomen bij depressie, namelijk:

• Neerslachtigheid: getroffenen hebben last van een aanhoudende depressieve stemming. Dit gevoel van neerslachtigheid kan tot hopeloosheid en wanhoop leiden.
• Gebrek aan motivatie: depressieve mensen voelen zich mentaal en fysiek uitgeput; zelfs dagelijkse taken zijn voor hen moeilijk of onmogelijk te vervullen. Het is niet ongebruikelijk dat patiënten de hele dag in bed liggen.
• Gebrek aan interesse: mensen die lijden aan depressie voelen een diepe leegte en verliezen interesse in alles, inclusief de dingen die hen eerder plezier gaven.

Depressieve mensen zijn echter niet alleen neerslachtig, zonder motivatie of interesse, maar er zijn ook nog andere tekenen. Onder de nevenverschijnselen van depressie vallen onder meer:

• Schuldgevoelens
• Verminderde eetlust
• Slapeloosheid
• Concentratieproblemen
• Sterke zelftwijfel
• Gebrek aan zelfvertrouwen
• Rusteloosheid
• Pijn (bijv. hoofdpijn, pijn in de ledematen, rugpijn)
• Verminderd libido
• Zelfmoordneigingen

Er kan ook een paniekaanval optreden. Dit is een plotselinge, ernstige angst die ook gepaard kan gaan met andere symptomen zoals hartkloppingen en trillingen.

De vele symptomen en vormen maken het vaak moeilijk om depressies te herkennen. Soms staan ook fysieke problemen op de voorgrond, waardoor de psychologische problemen alleen worden herkend als er geen organische oorzaken voor de klachten zijn. Velen durven ook niet openlijk over de problemen te praten, wat een diagnose veel moeilijker maakt.

Er bestaan enkele tests op het internet die een indicatie kunnen geven van een depressie, zoals de Goldberg test. Deze zelftesten vormen echter geen concrete diagnose en daarom moet er bij klachten altijd een dokter worden geraadpleegd. Als de symptomen ernstig zijn en/of langdurig aanhouden, moet je een arts of psycholoog raadplegen. In het geval van zelfmoordneigingen moet onmiddellijk hulp worden gezocht.

Voor een diagnose wordt er eerst een anamnese (patiënteninterview) uitgevoerd. Een lichamelijk onderzoek kan ook gebeuren om mogelijke ziekten uit te sluiten. Dit kan onder andere gaan over een bloedonderzoek of een echografie van de schildklier.

In België maakt men gebruik van de Internationale Classificatie van Ziekten (ICD-11) voor de diagnose. Er moeten minstens twee van de belangrijkste symptomen en twee van de secundaire symptomen aanwezig zijn om als depressie gediagnosticeerd te worden. Deze moeten ook minstens twee weken lang aanwezig zijn. Het aantal symptomen en de ernst hiervan bepalen hoe erg de depressie is en de behandeling ervan.

Een psychologische test kan worden gebruikt om de ernst van de depressie vast te stellen. Met een Beck Depression Inventory, kortweg BDI, krijgt de patiënt een vragenlijst om aan te kruisen. Ook wordt de gezondheidstoestand van de patiënt in de afgelopen weken geregistreerd op basis van 21 categorieën en daarmee wordt de mate van gezondheid bepaald.

Het is nog niet duidelijk hoe een depressie zich ontwikkelt. Er zijn verschillende oorzaken, maar meestal zijn het er verschillende die op elkaar inwerken. Zo spelen er psychosociale, biologische en genetische triggers spelen een rol bij het ontstaan van depressie.

• Het metabolisme van de hersenen kan verstoord zijn. Zo kan een gebrek aan neurotransmitters zoals serotonine, dopamine en noradrenaline meestal worden gevonden. Dit kan een mogelijke oorzaak zijn van depressie, maar ook het gevolg van een ziekte. Hetzelfde geldt namelijk voor verkeerd geregelde stresshormonen, waaronder noradrenaline, adrenaline en cortisol. Depressieve mensen hebben vaak een hoog cortisol-gehalte.
• Twin studies hebben aangetoond dat genetische aanleg een rol speelt bij het ontwikkelen van depressie. Zo worden degenen die verwanten hebben die lijden aan depressie vaker ziek.
• Ook kunnen verergerdelevensomstandigheden en stressvolle gebeurtenissen de oorzaak zijn van depressie. Denk aan een burn-out, het verliezen van een job, het overlijden van een geliefde en verdriet.
• Andere ziekten zijn ook mogelijk. Zowel fysieke aandoeningen, zoals kanker of hypothyreoïdie, als mentale problemen, zoals angststoornissen, persoonlijkheidsstoornissen (bijv. schizofrenie) of alcoholisme.

Of iemand een depressie heeft en hoe ernstig deze is, hangt ook af van iemand zijn persoonlijkheid. Doorslaggevende factoren zijn onder meer hoe iemand omgaat met moeilijke situaties en stress, zijn/haar positieve of negatieve houding, sociale vaardigheden, of hij/zij open of eerder gereserveerd door het leven gaat.

Ook eerdere ervaringen kunnen depressie in de hand werken. Mensen die in hun kindertijd bijvoorbeeld geweld of misbruik hebben meegemaakt, lopen een grotere kans om depressief te worden.

Tijdens de behandeling spelen zowel de ernst van de depressie, de symptomen als eventuele andere ziekten een rol. Als de getroffen persoon bijvoorbeeld lijdt aan depressie en angststoornissen of aan een eetstoornis, moeten beide ziekten worden behandeld.

Er zijn verschillende methoden om met depressie om te gaan. Aan de ene kant zijn er verschillende therapieën, aan de andere kant medicijnen. In veel gevallen worden beide methoden gecombineerd. Ernstige depressie wordt altijd behandeld met medicijnen en therapie. Antidepressiva worden maar zelden gebruikt in milde gevallen.

Antidepressiva

Er bestaan verschillende soorten antidepressiva om het evenwicht in de hersenen te beïnvloeden. Het kan enkele weken duren voordat een antidepressivum in werking treedt, en niet elke remedie past bij iedereen. Wat voor een persoon werkt, werkt niet altijd voor de ander. Bovendien kunnen, vooral bij oudere geneesmiddelen, bijwerkingen optreden.

Normaal gesproken worden antidepressiva op voorschrift slechts een bepaalde tijd gebruikt. Ze mogen echter niet plotseling of alleen worden stopgezet, omdat dit kan leiden tot een terugval.

Sint-Janskruid kan vaak een effect hebben bij een lichte depressie. Het is verkrijgbaar zonder voorschrift, maar toch is het steeds aanbevolen om eerst een arts te raadplegen. Sint-janskruid kan naast bijwerkingen ook interacties met andere geneesmiddelen hebben.

Homeopathie heeft ook verschillende middelen, zoals sepia, fosfor en natriummuuriaticum. Het is echter altijd het individu, de getroffene met zijn of haar symptomen, dat bepaald welk homeopathisch middel wordt gebruikt. Tot nu toe kon echter geen positief effect worden aangetoond. In het algemeen mogen homeopatische middelen alleen worden gebruikt als extra aanvulling en altijd in overleg met een homeopaat.

Therapeutische maatregelen voor depressie

Er zijn ook verschillende therapieën die kunnen helpen bij depressie.

Welke therapie ook wordt toegepast, het succes en de duur zijn altijd afhankelijk van de ernst, het tijdstip van aanvang, de bereidheid van de patiënt en zijn of haar relatie met de therapeut.

Ondersteuning van zelfhulpmaatregelen bij depressies

Meditatie, mindfulnesstraining, ontspanningsoefeningen, kruidengeneesmiddelen, muziek en zelfs massages kunnen nuttig zijn als ondersteuning bij een behandeling van depressie. Gezonde voeding en vooral sport kunnen ook helpen om de symptomen te verlichten. In het algemeen geldt dat hoe eerder een patiënt hulp zoekt, hoe groter de kans op herstel.

Gepubliceerd op: 09.10.2023

____________________________________________________________________________________________________________________________