Eerste hulp (EHBO) - Hoe snel en correct ingrijpen?

Overzicht
De Internationale Dag van de Eerste Hulp, die elke tweede zaterdag van september wordt gevierd, herinnert ons aan het belang van eerste hulp, zowel thuis, bij een ongeval als bij een ramp. Veel mensen aarzelen om eerste hulp te verlenen, in het bijzonder aan mensen die bewusteloos zijn en niet ademen, waarschijnlijk omdat zij niet weten dat, als het op eerste hulp aankomt, elke vorm van hulp beter is dan geen hulp.
Hoe juist handelen bij een noodgeval?
Veel mensen zijn erg terughoudend om eerste hulp te verlenen, vooral wanneer het slachtoffer bewusteloos is en niet ademt. Uit de statistieken blijkt dat ondeskundigen slechts in 15% van de gevallen reanimeren voordat de hulpdiensten arriveren.
Nochtans kun je met eerste hulp niets fout doen, zolang je niets overhaast doet!
Eerste reflexen in een noodgeval
De eerste regel is dat je je eigen leven niet op het spel zet om eerste hulp te verlenen. Daarom is het belangrijk een overzicht van de situatie te hebben en, indien nodig, de plaats van de noodsituatie veilig te stellen. Dit geldt met name voor verkeersongevallen. Roep indien mogelijk andere aanwezigen op om weggebruikers te waarschuwen voor het ongeval. Alleen als er geen gevaar is voor jezelf of anderen kun je de persoon in nood benaderen.
Als er genoeg mensen in de buurt zijn, kan het een goed idee zijn om het slachtoffer te beschermen tegen omstanders door hen te vragen het gebied te verlaten. Dit zal voorkomen dat ze andere gevaarlijke situaties creëren. Het welzijn van de persoon in nood moet echter de prioriteit blijven.
Ook bij een ongeval thuis of op het werk moeten eerst alle gevaren worden geneutraliseerd, bijvoorbeeld als er werkende machines in de buurt zijn. Stel de gewonde gerust als hij of zij bij bewustzijn is of zoek naar tekenen van leven als dat niet het geval is. Plaats de persoon dan in de zijdelingse veiligheidspositie. Dit zal verder in dit artikel worden uitgelegd.
Zodra je (zo snel mogelijk) de plaats van het noodgeval hebt veiliggesteld en een overzicht van de situatie hebt, moet je onmiddellijk contact opnemen met de hulpdiensten door 112 te bellen. Dit nummer is geldig in heel Europa. Om naargelang de noodsituatie te kunnen handelen, zal het callcenter je de volgende vragen stellen:
WAAR is de locatie van het noodgeval?
WAT is er gebeurd?
HOEVEEL mensen zijn er gewond?
WAT zijn de verwondingen?
WIE meldt het ongeluk?
Hang niet op wanneer je al deze vragen hebt beantwoord en blijf aan de lijn met het callcenter tot de ambulance ter plaatse is. Als je bijvoorbeeld moet beginnen met reanimeren, zal de beller je via de luidspreker van je mobiele telefoon door de verschillende stappen heen loodsen. Ook voor andere eerstehulpmaatregelen kun je hulp krijgen van het callcenter.
Wat zijn de meest voorkomende noodgevallen?
Eerste hulp kan en moet door iedereen worden verleend. Indien er geen bijstand wordt verleend, is er sprake van nalatigheid, wat strafbaar is met gevangenisstraf of een boete. Eerste hulp omvat alle maatregelen die door iedereen kunnen worden uitgevoerd, zelfs zonder voorafgaande medische kennis. Eerstehulpverleners kunnen te maken krijgen met de volgende drie meest voorkomende noodsituaties:
- gewonde en bij bewustzijn zijnde persoon
- bewusteloos persoon met stabiele ademhaling
- bewusteloos persoon die niet ademt
Eerste hulp redt levens en kan onomkeerbare schade als gevolg van zuurstofgebrek voorkomen. Elke seconde telt tot er professionele hulp komt.
Goed om te weten: IEDERE hulp is beter dan geen hulp.
Wat zijn de belangrijkste maatregelen?
Welke maatregelen er moeten worden genomen, hangt af van de noodsituatie.
Gewonde en bij bewustzijn zijnde persoon: bel een ambulance en verleen eerste hulp.
Het kan nodig zijn om eerste hulp te verlenen. De meest voorkomende incidenten zijn huiselijke ongelukken. Zoals een val van de trap of van een ladder. Als de persoon bij bewustzijn is en zijn ademhaling en polsslag stabiel zijn, volstaat het de situatie en de symptomen van de gewonde persoon te beschrijven aan de 112-oproepcentrale. Het belangrijkste hier is om de persoon gerust te stellen en te verzorgen tot de ambulance ter plaatse is.
Bewusteloze persoon met stabiele ademhaling: leg de persoon in zijdelingse veiligheidspositie
Een bewusteloos persoon kan niet hoesten of slikken en zijn spieren zijn ontspannen. Als gevolg daarvan valt de tong terug in de keelholte en wordt de luchtstroom en dus de zuurstoftoevoer belemmerd. Dankzij de veiligheidshouding kan bovendien worden voorkomen dat bloed of braaksel door de betrokkene wordt ingeslikt en in de luchtwegen terechtkomt.
Indien je een bewusteloze persoon aantreft die normaal ademt, maar niet reageert wanneer er luid tegen hem of haar wordt gesproken of wanneer hij of zij aan de schouders wordt geschud, leg hem of haar dan in de zijdelingse veiligheidspositie:
- Kniel naast de gewonde, leg hem/haar op de rug en strek zijn/haar benen.
- Breng de dichtstbijzijnde arm naar de zijkant van het hoofd van het slachtoffer, met de handpalm naar boven gericht.
- Neem de andere arm vast en leg hem over de borst van het slachtoffer, met de handpalm tegen de tegenovergestelde wang.
- Buig vervolgens het been dat het verst van je af ligt en trek het slachtoffer aan arm en been over de hele zijkant van het lichaam naar je toe, zodat hij op zijn zij ligt.
- Buig het bovenste been zodat het bovenbeen en de heup een rechte hoek vormen.
- Draai het hoofd van het slachtoffer naar je toe en open zijn mond.
- Bel het alarmnummer 112!
- Controleer dan regelmatig de ademhaling van het slachtoffer tot er professionele hulp komt. Als je plotseling geen ademhaling meer hoort, begin met reanimeren.
Goed om te weten: hoe controleer je de ademhaling?
Leg één hand op het voorhoofd en de andere op de kin van de bewusteloze persoon en kantel het hoofd achterover. Houd dan je oor boven zijn neus en mond, terwijl je zijn borst en buik, gedurende vijf tot tien seconden in de gaten houdt.
Bewusteloze persoon die niet ademt: reanimeer de persoon
De situatie is anders als de bewusteloze persoon niet ademt of in ademnood verkeert. Dit betekent dat de pompfunctie van het hart is gestopt of aan het afnemen is. In dit geval, begint de tijd te dringen! Als het hart stopt met kloppen, kan het bloed niet meer circuleren en de persoon in leven houden. Om dit te voorkomen moet onmiddellijk met hartmassage en beademing worden begonnen.
Als je niet in staat bent mond-op-mondbeademing of mond-op-neusbeademing uit te voeren, omdat je je daar niet capabel voor voelt of omdat je jezelf in gevaar zou brengen, kun je ook helpen door een hartmassage uit te voeren. Als je de reanimatie alleen uitvoert, wissel dan 30 borstcompressies en 2 ademhalingen af.
Hartmassage en beademing
Bij volwassenen worden hartmassage en beademing afgewisseld in een tempo van 30 borstcompressies voor 2 ademhalingen:
- Leg de persoon die gereanimeerd moet worden op zijn rug.
- Kniel naast de persoon.
- Plaats je hand op het onderste derde deel van het borstbeen (plat bot in het midden van de borstkas) en plaats je andere hand op de eerste hand, met de armen gestrekt.
- Oefen met beide handen van boven naar beneden 30 verticale compressies uit op de borst van het slachtoffer met een snelheid van 100 tot 120 compressies per minuut. Het is zeer belangrijk de ribbenkast minstens zes centimeter naar beneden te duwen door je lichaamsgewicht naar voren te brengen.
- De liedjes "Staying alive" of "Rock your Body" zorgen voor een goed ritme.
- Kantel dan het hoofd van het slachtoffer naar achteren, kin omhoog. Open zijn mond en knijp de neus dicht tussen duim en wijsvinger. Adem diep in en blaas dan de lucht in de mond van de bewusteloze persoon. Zijn of haar ribbenkast moet zichtbaar omhoog komen. Herhaal dit een tweede keer en ga dan door met reanimeren tot de ademhaling hervat is of tot er professionele hulp komt.
- Iemand reanimeren is vermoeiend. Wissel elkaar om de twee minuten af.
- Blijf reanimeren tot de ambulance er is.
De defibrillator wordt gebruikt voor reanimatie wanneer een persoon plotseling een ernstige hartritmestoornis krijgt, zoals ventrikelfibrillatie. Ze zijn tegenwoordig op veel openbare plaatsen te vinden. Begin met het apparaat naast de bewusteloze persoon te leggen en zet het aan. Zodra het apparaat is ingeschakeld, krijg je gesproken instructies over hoe je verder moet gaan. Er zal je met name verteld worden hoe je de kleefelektroden aanbrengt, zodat het apparaat het hartritme kan analyseren en kan nagaan of een elektrische schok nodig is. Als dat zo is, activeer het dan met een knop. Zorg eerst dat niemand de persoon op de grond aanraakt! Voer onmiddellijk na de elektrische schok hartmassage uit. Ga door tot de ademhaling hervat is of tot er professionele hulp komt.
Onderzoeksresultaten: de overlevingskansen bij een hartstilstand nemen twee- tot drievoudig toe als getuigen eerste hulp verlenen.
Eerste hulp bij kinderen
Kinderen worden beweeglijker en nieuwsgieriger naarmate ze ouder worden. Tegelijkertijd zijn ze vaak nog niet in staat om gevaren even goed in te schatten als volwassenen. Valpartijen op het hoofd of schaafwonden op de knieën komen vaak voor. Als er iets gebeurt, helpt het om kalm te blijven en te weten hoe je eerste hulp verleent aan kinderen:
- Na een val op het hoofd: leg koude kompressen op de builen en let op waarschuwingssignalen zoals overgeven, plotselinge vermoeidheid of hoofdpijn. Deze kunnen nog enkele dagen na de val optreden. Als dit gebeurt, bel dan onmiddellijk een dokter!
- Na een brandwonde: laat de verbrande plek maximaal tien minuten onder koud kraanwater lopen. Bij brandwonden bij kinderen is het absoluut noodzakelijk om naar de kinderarts te gaan in het geval van een oppervlakkige brandwond, of direct naar de spoedeisende hulp voor ernstigere letsels.
- Bij vermoeden van vergiftiging, bijvoorbeeld als het kind schoonmaakmiddelen of tabletten heeft ingenomen: bel de dokter of het antigifcentrum! Mogelijke symptomen zijn branderige lippen als het kind chemicaliën heeft ingeslikt. Het kan raadzaam zijn een monster te nemen van het braaksel of de planten die het kind mogelijk heeft binnengekregen en dit aan de spoedarts te geven.
Tip: Fris je EHBO-kennis regelmatig op, liefst om de twee jaar!
Gepubliceerd op: 06.11.2023
____________________________________________________________________________________________________________________________
Deskundig apothekersadvies

"Onze klanten informeren en hen gezondheidsadvies op maat bieden, dat ligt ons erg nauw aan het hart. Daarom hebben we “Ons advies” in het leven geroepen: een gidspagina met hapklare, wetenschappelijk onderbouwde informatie, onderzocht en samengesteld door ons team van experts."
Als hoofdapotheker is Theresa Holler, samen met haar team van apothekers, verantwoordelijk voor ons advies. Op deze pagina's kan je volop gebruik maken van onze deskundige apothekerskennis om een antwoord te vinden op al jouw gezondheidsvragen. Elk thema is niet alleen voorzien van wetenschappelijke informatie en advies, maar bevat ook heel wat tips en aanbevelingen. Heb je toch nog vragen over je gezondheid? Neem dan zeker contact op met ons.
Theresa Holler, hoofdapotheker bij Farmaline