Fibromyalgie - Oorzaken, symptomen en behandeling

Fibromyalgie is een chronische pijnstoornis die het lichaam volledig of slechts in één gedeelte aantast. Vaak gaat de pijn gepaard met een depressie, waardoor verschillende medische beroepen een rol kunnen spelen bij de behandeling ervan. Lees hier wat fibromyalgie is en wat je zelf kunt doen om er dagelijks mee te leven.

De term fibromyalgie, ook wel fibromyalgiesyndroom (FMS) genoemd, is samengesteld uit de volgende componenten: fibro, wat “vezel” betekent, en myalgie, een woord dat is afgeleid van algie (wat 'pijn' betekent) met het voorvoegsel myo- (wat duidt op een verband met de spieren). Samen slaan ze dus op "pijn die verband houdt met de vernietiging van spiervezels". Fibromyalgie is een chronische pijnstoornis die verschillende delen van het lichaam kan treffen. Ongeveer twee procent van de bevolking in geïndustrialiseerde landen lijdt aan deze aandoening. De ziekte treft meestal vrouwen tussen 40 en 60 jaar, maar ook jongere mensen kunnen aan FMS lijden.

FMS is een pijnstoornis die men levenslang met zich mee draagt, ongeacht of er een behandeling met medicijnen van kracht is. Toch is er geen invloed op de levensverwachting of leidt het niet tot een leven in een rolstoel. In het algemeen leren de getroffenen er mee leven en raken ze er mettertijd beter aan gewend.

Fibromyalgie wordt onderverdeeld in verschillende gradaties van ernst. In een milde vorm hebben de getroffenen geen of slechts milde psychische of lichamelijke problemen, naast de chronische pijn in één of meerdere lichaamsdelen. Deze vorm van fibromyalgie heeft dus nauwelijks een invloed op het dagelijks leven. In ernstigere vormen komen ook klachten als prikkelbare darmsyndroom of depressieve stoornissen voor, naast de eerder genoemde pijn.

De oorzaken van FMS zijn nog steeds onbekend, maar men vermoedt een combinatie van verschillende factoren van biologische, psychologische en sociale aard. Deze omvatten:

• inflammatoire reumatische aandoeningen.
• zwaarlijvigheid of negatieve gedragingen zoals roken en gebrek aan beweging.
• een stressvolle werkplek.
• lichamelijke mishandeling en seksueel misbruik in de kindertijd of op volwassen leeftijd.

In vergelijking met gezonde mensen vertonen de hersenen van mensen met FMS verschillen in de manier waarop de prikkels verwerkt worden. Bovendien zijn ook de kleine zenuwvezels in de huid, die verantwoordelijk zijn voor de gewaarwording van pijn en temperatuur, anders. Het is echter nog onduidelijk of deze veranderingen de oorzaak zijn van FMS, of dat zij net door FMS worden veroorzaakt.

Negatieve gedachten en gevoelens of depressieve stoornissen komen vaak voor bij mensen die aan FMS lijden, wat het verloop van hun ziekte negatief beïnvloedt. De getroffenen vinden ook zelden begrip voor hun klachten in hun sociale omgeving of in de medische praktijk. Dit laatste blijkt ook uit valse verklaringen die in het verleden door artsen en psychotherapeuten zijn afgelegd. De bewering dat fibromyalgie niet bestaat of dat het slechts een psychiatrische of psychosomatische ziekte is, heeft lang stand gehouden.

De kernsymptomen van FMS zijn chronische pijn, d.w.z. pijn die minstens drie maanden aanhoudt, in verschillende delen van het lichaam, vaak gepaard gaande met slaapstoornissen en lichamelijke en geestelijke vermoeidheid.

De personen die lijden aan fibromyalgie beschrijven en voelen de pijn die de spieren, gewrichten of pezen aantast op verschillende manieren: als diepgeworteld, brandend, stekend, zwervend of vergelijkbaar met spierpijn.

Het komt voor:

• op de armen en de benen
• op de borst
• in de onderbuik
• op de onder- en bovenrug en de wervelkolom

Wanneer je al langer dan drie maanden chronische pijn in de armen of benen ervaart, is je huisarts je eerste aanspreekpunt. Daar zullen je klachten en eventueel vroegere ziekten uitvoerig besproken worden (anamnese). Door je arts te vertellen in welke dagelijkse functies je je beperkt voelt (in je werk, seksualiteit, gezin of vrije tijd), voorzie je je dokter van goede aanknopingspunten voor een diagnose. Het is ook zinvol om van tevoren een pijnschets te maken, waarop je aanduidt welke delen van je lichaam pijn doen. Vermeld ook of je momenteel medicijnen gebruikt en welke, aangezien fibromyalgie hier een bijwerking van kan zijn.

De anamnese wordt gevolgd door een lichamelijk onderzoek, waarbij de arts de inwendige organen onderzoekt, je reflexen test en ook vraagt naar je geestelijke toestand. Bij dit onderzoek gaat de arts ook na of de spieren of de aanhechtingspunten van de spierpezen pijnlijk reageren wanneer hierop gedrukt wordt. Bovendien kan je arts verdere laboratorium- of röntgenonderzoeken aanbevelen, met als doel andere ziekten uit te sluiten die soortgelijke symptomen veroorzaken. Het is namelijk niet mogelijk om fibromyalgie te detecteren door middel van laboratoriumtests of röntgenfoto's. Een röntgenonderzoek is niet nodig wanneer de eerdere onderzoeken geen aanwijzingen voor een andere ziekte opleveren en de typische FMS-symptomen aanwezig zijn.

Aangezien fibromyalgie ongeneeslijk is, zijn de behandelingsdoelen:

• pijnbestrijding
• behoud of verbetering van de functionele vermogens in het dagelijks leven
• verbetering van de levenskwaliteit

In het algemeen is het de huisarts die fibromyalgie behandelt. Afhankelijk van de ernst en andere klachten kunnen ook andere beroepsgroepen, zoals psychotherapeuten, worden betrokken. Ook fysiotherapeutische behandelingen spelen een belangrijke rol en dragen bij tot een betere levenskwaliteit, naast activiteiten voor zelfbehandeling (zelfmanagement), zoals regelmatige ontspanningsoefeningen of functionele training.

Daarnaast worden ook de volgende sporten aanbevolen als onderdeel van een zelfbehandeling:

• yoga
• qi-Gong
• tai-Chi
• water- of grondgymnastiek
• lichte krachttraining in combinatie met rekoefeningen
• lichte duurtraining, twee tot drie keer per week gedurende 30 tot 40 minuten. Zwemmen, wandelen, fietsen of aquajoggen zijn hiervoor bijzonder geschikt.

Als de lichamelijke en psychische symptomen zeer uitgesproken zijn en de voorgestelde maatregelen niet werken, is het mogelijk om in een multidisciplinaire pijnkliniek te worden behandeld. Hier wordt, naast lichaamsgebonden en psychotherapeutische behandelingen, ook aandacht besteed aan een behandeling met geneesmiddelen voor bijkomende geestesziekten. Dit kan via ambulante zorg of door middel van een ziekenhuisopname.

Aangezien het een aandoening is die de getroffene diens hele leven lang zal vergezellen, is het zinvol er zo vroeg mogelijk en op lange termijn iets aan te doen, door bijvoorbeeld aan sport te doen. Het is ook belangrijk om aandacht te besteden aan je geestelijke gezondheid, om psychotherapie te overwegen en om je ervaring te delen met anderen. Bijvoorbeeld, de Vlaamse Liga voor Fibromyalgie Patiënten of de Belgische Organisatie voor Fybromyalgie Patiënten ondersteunen en informeren patiënten die aan fibromyalgie lijden.

Gepubliceerd op: 10.10.2023

____________________________________________________________________________________________________________________________