Gewrichtspijn - Oorzaken en preventie

Overbelasting, verwondingen, ontstekingen, slijtage, ... Er zijn veel redenen voor pijnlijke gewrichten. De pijn geeft duidelijk aan dat er iets mis is, maar soms is de oorzaak niet zo makkelijk te vinden. In de meeste gevallen is het echter zeer duidelijk: overmatige of ondermaatse lichaamsbeweging, een val op de knie of de heup en nog heel veel meer. Bij een kortstondige overbelasting (bijv. na zwaar tillen) treedt de pijn meestal op na een periode van rust. Soms moet je zelfs een massage of fysiotherapie ondergaan om je gewrichten te helpen herstellen.

Er bestaat echter ook een overvloed aan ernstige ziekten waarbij gewrichtspijn ook een symptoom is.

Pijn in de knie, heup, elleboog, schouder, vingers, tenen - het menselijk lichaam telt meer dan 300 gewrichten, en overal kan er pijn optreden. In de medische wereld spreekt men van artralgie - dat letterlijk pijn aan de gewrichten betekent. Maar er bestaan verschillende soorten: de twee meest voorkomende types van gewrichtspijn zijn slijtage- en ontstekingspijn. In beide gevallen wordt de beschermende laag kraakbeen rond de gewrichten aangevallen. De pijn ontstaat doordat de botten in de gewrichten tegen elkaar beginnen te wrijven.

Zowel artritis als artrose worden doorgaans behandeld met pijnstillers en/of ontstekingsremmers, maar ook kruidengeneesmiddelen kunnen helpen om de pijn en ontstekingen te verlichten. In geval van artrose zijn injecties met kraakbeenbeschermende of ontstekingsremmende stoffen ook geschikt om de pijn te bestrijden. Vooral bij knie- of heupartrose kan een vermindering in lichaamsgewicht je gewrichten ontlasten. Hoe minder gewicht er op de gewrichten moet rusten, hoe makkelijker ze blijven werken. Als conservatieve behandeling (zoals massages of fysiotherapie) niet voldoende is om de pijn te verlichten, kan een kunstgewricht helpen.

Auto-immuunziekten

Vaak zeggen patiënten dat reuma hun pijnlijke knieën en heupen veroorzaakt, maar reuma is op zich geen specifieke term. In feite spreken artsen van reumatische ziekten. Er zijn er namelijk veel en ze hebben allemaal gemeen dat het immuunsysteem ten onrechte hun eigen lichaam aanvalt. Zo valt het kraakbeen en botten aan, zwellen de gewrichten op en worden rood en pijnlijk. Vaak beginnen reumatische aandoeningen bij kleine gewrichten zoals vingers en tenen. Vooral ‘s morgens voelen ze stijf en pijnlijk. Andere symptomen zijn lichte koorts (tot 38°C), vermoeidheid, maar ook gewichtsverlies en verlies van eetlust. Alleen de zwelling en roodheid leiden meestal tot een diagnose. Vroegtijdige behandeling met een ontstekingsremmende of pijnstillende werking is uiterst belangrijk.

Jicht

Jicht is een stofwisselingsziekte waarbij er teveel urinezuur in het bloed zit en het lichaam deze overvloed reguleert door urinekristallen te vormen en deze in de gewrichten te deponeren. Dit leidt tot pijnlijke ontstekingen, vaak beginnend in de grote dijgewrichten.

Soms is dit erfelijk, maar in andere gevallen zit er een nierziekte achter. Veel jichtpatiënten (vooral mannen tussen de 40 en 60 jaar) hebben een verkeerd levenspatroon: ze eten te ongezond (veel worst en alcohol), bewegen te weinig en lopen dus meer risico op jichtaanvallen. Het is geen toeval dat deze vaak plaatsvinden na een uitgebreid diner met veel vlees en alcohol.

Bacteriële infectie

Bacteriën kunnen ook ontstekingen in de gewrichten veroorzaken. De symptomen zijn ernstig: pijn, zwelling, mogelijk zelfs koorts. Grote gewrichten zoals de heup of schouder worden vaak aangetast. Veel van de getroffenen hebben eerdere ziekten zoals jicht of artritis gehad. In acute gevallen kan een antibioticabehandeling helpen om de bacterie te bestrijden.

Slijmbeursontsteking

Soms doet het gewricht pijn zonder enkel oorzakelijk verband. Bij knie-, heup-, schouder- of elleboogpijn kan een slijmbeursontsteking ook de oorzaak zijn. De slijmbeurs kan ontstoken raken door, bijvoorbeeld, overbelasting, maar ook infecties. Artrose of artritis kan ook ontstekingen aan de slijmbeurs veroorzaken, omdat gewrichtsveranderingens zoals slijtage of ontstekingen ook invloed hebben op de slijmbeurs.

Om overbelasting van de slijmbeurs (bijv. door sport of zwaar lichamelijk werk) te voorkomen, kunnen bijzonder kwetsbare plekken beschermd worden door padding (bijv. knieën, ellebogen, maar ook polsen. Een goed gevulde muismat kan al handig zijn voor een muisarm).

Als de slijmbeurs ontstoken is, is het vaak voldoende om het aangetaste gewricht een tijdje te immobiliseren en pijnstillers te gebruiken voor de acute symptomen. Soms is er ook een slijmbeursprik, waarbij vocht uit de slijmbeurs wordt gezogen. Ook kan een operatieve verwijdering van de aangetaste slijmbeurs plaatsvinden.

Een gezonde voeding (bijv. een hoog calciumgehalte, maar ook caloriebewust) en regelmatige lichaamsbeweging zorgen ervoor dat de gewrichten soepel blijven. Als de gewrichten bewegen, beweegt en beschermt het gewrichtsvocht ook het kraakbeen en dus de botten.

Wat je nog meer kan doen voor je gewrichten:

• Gewrichten kunnen niet voortdurend overbelasting compenseren. Als je lichamelijk hard werk doet of langdurend in een ongunstige positie moeten blijven, zal dit je gewrichten op lange termijn beschadigen. Gymnastiek, regelmatigepauzes en correctebescherming vermijden slijtage.
• Verkeerde houdingen zoals X-benen verhogen het risico op gewrichtsslijtage. Houdingscorrectors en/of gymnastiek kunnen een preventieve werking hebben.
• Vermijd te belastende sporten zoals tennis wanneer je merkt dat je gewrichten het niet aankunnen.
• Vermijd alcohol en nicotine. Alcohol kan jichtaanvallen veroorzaken, roken is mede verantwoordelijk voor reumatische aandoeningen.
• Als je gewrichtspijn hebt, ga dan tijdig naar een arts om de oorzaak op te helderen.
• Versterk je spieren en pezen met regelmatige training. Krachtige spieren en pezen beschermen je gewrichten tegen overbelasting. Doe sporten zoals zwemmen, yoga, fietsen, Tai Chi. Deze zorgen ervoor dat je langzaam begint en daarna je training geleidelijk aan uitbreidt.
• Eet zo weinig mogelijk dierlijke producten (vlees, eieren, melk). Omega-3-vetzuren, zoals in zeevis of lijnolie, hebben een ontstekingsremmende werking.

Soms weet je dat je pijn veroorzaakt werd door een ongebruikelijke oefening of een inspannende training. Als je de precieze oorzaak weet en alles weer verdwijnt na een beetje rust, is een bezoek aan de dokter niet nodig. Bij sommige gewrichtspijn is het echter nodig dat je naar een dokter gaat:

• Het gewricht is rood
• Het gewricht is gezwollen
• Het gewricht is stijf en je kan het nauwelijks bewegen
• Je hebt koorts.

Alleen een arts kan duidelijkheid scheppen over wat er achter de klachten zit, en zo de juiste therapie starten.

Gepubliceerd op: 07.10.2023

____________________________________________________________________________________________________________________________