Huiduitslag - Hoe de oorzaken herkennen en symptomen verlichten?

De huid is ons grootste orgaan en staat voortdurend in contact met onze omgeving. Dit leidt soms tot irritaties die dan gepaard gaan met jeuk of rode vlekken. De oorzaken hiervan zijn enorm talrijk en de behandelingen gevarieerd. Maar wat moet je doen wanneer je huid onaangenaam aanvoelt?

Huiduitslag, ook wel exantheem genoemd in de medische wereld, kan zich op verschillende manieren manifesteren. Het komt meestal voor op een groot oppervlak van de huid, maar kan soms ook beperkt zijn tot een kleinere zone. Exantheem kan zich ook verspreiden of het hele lichaam aantasten. Het manifesteert zich op de volgende manieren:

• De meest voorkomende vorm van huiduitslag is rode vlekken - soms beperkt tot bepaalde lichaamszones, maar vaak verspreid over het hele lichaam.
• Er kunnen zich echter ook kleine knobbeltjes, blaren of bultjes ontwikkelen.
• Droge, schilferige of geschubde delen van de huid gecombineerd met jeuk kunnen ook optreden als secundaire symptomen.
• Afhankelijk van de oorzaak kan de huiduitslag ook verspreiden naar de slijmvliezen in de mond en keel of gepaard gaan met koorts en pijn.

De oorzaken van huiduitslag kunnen net zo verschillend zijn als hun voorkomen. In veel gevallen is er een genetische aanleg, bijvoorbeeld voor psoriasis, allergieën of auto-immuunreacties. De uitslag wordt echter vaak veroorzaakt door externe factoren zoals ziektekiemen of medicatie. Alleen een arts kan bepalen wat de werkelijke oorzaak is van de veranderingen op je huid. Vaak is het te wijten aan de volgende triggers:

Infectieziekten

Een van de meest voorkomende oorzaken van exantheem, vooral bij kinderen, zijn bacteriële of virale infecties. Denk maar aan mazelen, waterpokken, rode hond, zesde ziekte en roodvonk. Dit type huiduitslag komt op grote schaal voor in de vorm van rode vlekken en gaat meestal gepaard met hevige jeuk.

Bij volwassenen kunnen herpesinfecties, ook wel gordelroos genoemd, ook de oorzaak zijn. Die komen meestal voor op de romp en het bovenlichaam. Het Epstein-Barr virus (klierkoorts, ziekte van Pfeiffer) of hepatitis kan ook huiduitslag veroorzaken.

Een cirkelvormige beperkte roodheid op de huid kan wijzen op een infectie met de ziekte van Lyme. De ziekte wordt overgedragen door tekenbeten en de roodheid verspreidt zich meestal in een cirkel rond de plaats van de beet.

Huidziekten

Als chronische huidziekte wordt neurodermitis geassocieerd met ontstekingsverschijnselen, droge, schilferige plekken en jeuk.

Psoriasis is een andere chronische huidziekte die optreedt met opstoten. De getroffen personen ontwikkelen rode vlekken die bedekt zijn met droge geschubde huid.

Jeukende exantheem met rode vlekken kan ook worden veroorzaakt door huidinfecties. Deze worden meestal veroorzaakt door bacteriën (erysipelas), schimmels (huidschimmels), luizen of mijten (schurft).

Allergieën

Zogenaamde contactallergieën kunnen leiden tot jeukende huiduitslag. Zo kan de huid een allergische reactie hebben op textiel, latex, detergenten of cosmetica zodra het ermee in contact komt.

Allergenen die het lichaam binnenkomen via de voeding of de luchtwegen kunnen ook rode vlekken op de huid of jeuk veroorzaken. Een overgevoeligheid voor zonlicht, zoals bij een zonneallergie, kan ook leiden tot pijnlijke blaren en roodheid.

Netelroos (urticaria) uit zich in de vorm van rode jeukende bulten. Het wordt ook veroorzaakt door een voedselallergie of door irriterende omstandigheden zoals druk, warmte en koude.

Auto-immuunreactie

Als het immuunsysteem zich tegen het lichaam zelf keert, wordt dit een auto-immuunziekte genoemd. Ook in dit geval kunnen er exanthemen voorkomen, zoals bijvoorbeeld bij lupus erythematosus of pemphigus vulgaris.

Bijwerkingen van medicijnen

Een andere mogelijke oorzaak is dat je huiduitslag en jeuk krijgt als gevolg van bepaalde medicatie die je inneemt. In dat geval is het echter niet zo makkelijk om de precieze oorzaak van je klachten te achterhalen. Jeuk en huiduitslag kunnen dagen tot zelfs weken na je behandeling pas optreden. Onmiddellijke huidreacties daarentegen wijzen eerder op een allergische reactie. Bij de volgende medicijnen is huiduitslag de meest voorkomende ongewenste bijwerking:

• Antibiotica
• Cortisone
• Ontstekingsremmers
• Bloedverdunners
• Sint-Janskruid
• Monnikspeper

Psychologische oorzaken

De huid van sommige mensen reageert gevoelig op stress en psychische belasting. Nerveusheid en angst kunnen bijvoorbeeld leiden tot de spreekwoordelijke "stressvlekken".

Soms kun je de oorzaak van exanthemen gemakkelijk zelf vinden en oplossen. Het is vanzelfsprekend dat je hardnekkige of ernstige huiduitslag niet zelf dient te behandelen, aangezien dit de huiduitslag kan verergeren. Afhankelijk van de vermoedelijke oorzaak zal de arts vervolgens verder onderzoeken wat er aan de hand is. Als de volgende factoren van toepassing zijn, moet je de huiduitslag door een arts laten nakijken:

• Plotselinge, ernstige uitslag in combinatie met kortademigheid en/of koorts kan wijzen op een allergische shock. Bel in dit geval onmiddellijk de nooddiensten!
• Raadpleeg steeds je arts als je kinderen eender welke vorm van huiduitslag hebben.
• Wanneer de rode vlekken jeuken, zeer veel pijn doen, opzwellen of zich steeds meer verspreiden.
• Wanneer het exantheem en de jeuk niet verbeteren, ondanks alle genomen maatregelen.
• Wanneer de huidveranderingen steeds opnieuw genezen, om vervolgens terug te keren.
• Wanneer de uitslag van kleur, vorm of structuur verandert, of er nieuwe symptomen bijkomen.
• De rode vlekken bloeden. Dit kan duiden op stollingsstoornissen of ziekten van het hematopoëtische systeem.

Wat kan een dokter doen?

Voor de juiste diagnose van huiduitslag is het vooral belangrijk dat de arts op de hoogte is van alle details van je aandoening. Vertel hem/haar daarom:

• Hoelang je al last hebt van de huiduitslag
• Of de uitslag in de loop der tijd is veranderd
• Of je last hebt van andere symptomen zoals jeuk of pijn
• Wanneer en hoe vaak de huiduitslag meestal optreedt

Overweeg ook of je recent bepaalde veranderingen hebt aangebracht in je leven, zoals het gebruiken van een nieuw wasmiddel, het beginnen van een onbekend dieet, of het aanbrengen van andere cosmetische producten.

Je arts zal dan de aangetaste huid onderzoeken met behulp van een microscoop of een echografie. Afhankelijk van de vermoedelijke oorzaak kunnen dan verdere onderzoeken volgen, zoals allergietests, weefselmonsters of een bloedonderzoek.

Aangezien huiduitslag veel verschillende oorzaken kan hebben, zijn de behandelingsmogelijkheden ook enorm gevarieerd:

• In het geval van een bacteriële of virale infectie zal de arts antivirale middelen of antibiotica voorschrijven; in het geval van schimmelinfecties een anti-fungicide. Deze kunnen oraal ingenomen worden of plaatselijk als zalf worden aangebracht.
• Antihistaminica of cortisonepreparaten worden gebruikt tegen allergische uitslag. Ook bij deze behandelingen kan een algemeen en lokaal gebruik worden gecombineerd. Bovendien moeten de factoren die de uitslag veroorzaken zoveel mogelijk worden vermeden.
• Huiduitslag en jeuk behandel je met crèmes en zalven. Deze bevatten meestal actieve stoffen zoals ureum, teer of jodium.
• Bij psoriasis kunnen ook immunosuppressieve middelen gebruikt worden.
• Fysiotherapieën geven ook goede resultaten voor veel huidziekten. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om baden in zout water, verblijven aan zee of in de bergen, en lichttherapie met uv-straling.

Zodra je de oorzaak van je huiduitslag weet, kan je ook zelf iets doen om de symptomen te verlichten of ze te voorkomen:

• • Vermijd zowel sterk zonlicht als extreme kou of bescherm je huid met geschikte kleding en zonnebrandcrème.
  • Vermijd cosmetica, reinigingsproducten en lotions met irriterende ingrediënten zoals alcohol, parfums en conserveringsmiddelen.

Vermijd contact met agressieve chemicaliën

• Verzorg je huid met de juiste producten: deze mogen de natuurlijke pH-waarde van je huid (5,5) niet aantasten. Producten die zeep bevatten, daarentegen, behoren tot het alkalische bereik (meer dan 7) en worden daarom niet aanbevolen voor de gevoelige huid.
• Geef een droge huid voldoende vette verzorging. Heb je daarentegen last van eczeem, gebruik dan een licht, hydraterend product.
• Draag lichte, losse kleding van natuurlijke stoffen. Vermijd echter wol indien mogelijk vanwege de irriterende werking op de gevoelige huid.

Gepubliceerd op: 10.10.2023

____________________________________________________________________________________________________________________________