Maagverkleining - Waar moet je rekening mee houden na de ingreep?

Een maagverkleining is een bariatrische ingreep waarbij de maag kleiner wordt gemaakt met als doel het lichaamsgewicht ingrijpend en langdurig te verlagen. Er bestaan twee soorten bariatrische ingrepen:

• Laparoscopische sleeve gastrectomie: de maag wordt verkleind met behulp van een chirurgische nietjesmachine, ook wel een stapler genoemd. De kleinere maag zorgt ervoor dat er minder voedsel kan worden ingenomen en je sneller verzadigd bent.
• Gastric bypass: ook wel maagomleiding genoemd, deze ingreep is vrij ingrijpend en wordt doorgaans gecombineerd met een duodenale switch. Daarbij wordt zowel de maag aanzienlijk verkleind (tot ongeveer 5% van de oorspronkelijke grootte), maar wordt ook de darm omgeleid. Hierdoor worden niet alleen minder calorieën opgenomen in de dunne darm, maar ook minder vitamines en mineralen, die essentieel zijn voor een normale gezondheid.

Elke ingreep heeft zijn eigen specifieke gevolgen. Welke maagverkleining voor jou het meest geschikt is, is afhankelijk van meerdere factoren, waaronder het advies van een multidisciplinair team van experts en je persoonlijke verwachtingen. Vóór de operatie wordt jouw persoonlijke situatie en je voedingspatroon in kaart gebracht. De chirurg neemt vervolgens jouw persoonlijke geschiedenis en verwachtingen onder de loep en stelt je een aantal opties voor. Het traject dat je doorloopt bij een maagverkleining is dus voor iedereen anders.

Hoewel een maagverkleining een effectieve oplossing biedt voor overgewicht, kunnen er ook een aantal klachten ontstaan na de ingreep:

• Braken
• Sliklast, weinig eetlust
• Vitaminetekorten
• Abdominale pijnklachten, pijn ter hoogte van de slokdarm en/of maag
• Uitgesproken dumpingklachten
• Alcoholverslaving
• Forse gewichtsschommelingen

Bovendien zorgt het er ook voor dat je lichaam onvoldoende vitaminen, mineralen en eiwitten uit je voeding kan halen. Hierdoor heb je dus een grotere kans om een voedingstekort te ontwikkelen. Daarom raadt de behandelende arts doorgaans aan om in de periode na de ingreep (en in sommige gevallen zelfs levenslang) extra voedingssupplementen in te nemen, die specifiek afgestemd zijn op jouw behoeften.

Een vitamine- en/of mineralentekort ontwikkelt zich meestal geleidelijk aan en heeft in de beginfase geen duidelijke symptomen. Om dergelijke tekorten snel op te sporen, wordt je op regelmatige basis verwacht in het centrum waar de ingreep plaatsvond voor een grondige bloedanalyse en algemeen onderzoek. Het eerste jaar na de ingreep wordt je bloed meestal elke drie maanden gecontroleerd. Vanaf het tweede jaar, gebeurt die checkup elke zes maanden en vanaf daarna kan er overgeschakeld worden op een jaarlijkse controle.

De meest voorkomende tekorten na een maagverkleining zijn de volgende:

• Vitamine A
• Vitamine B1
• Vitamine B9 (foliumzuur)
• Vitamine B12
• Vitamine D
• Vitamine E
• Vitamine K
• Calcium
• IJzer
• Koper
• Zink

Afhankelijk van jouw bloedwaarden kan het nodig zijn om, naast een multivitamine-/mineralenpreparaat en calciumpreparaat, ook een extra ijzer- of vitamine B12-supplement in te nemen. Ook een tekort aan eiwitten kan een mogelijk gevolg zijn van de bariatrische ingreep. Eiwitrijke voeding, zoals bijvoorbeeld vis, vlees, eieren en zuivelproducten, is daarom essentieel om een tekort te voorkomen. Indien je lichaam toch te weinig eiwitten kan opnemen via de voeding, kan een extra eiwitsupplement aanbevolen zijn.

Vraag steeds raad aan je arts alvorens voedingssupplementen in te nemen.

Een tekort aan mineralen (zink, magnesium, ijzer, koper, calcium, ... ) en vitamines (A, B1, B6, B9, B12, C, D, E ...) kan heel wat uiteenlopende gezondheidsproblemen veroorzaken. Typische klachten van een vitamine- of mineralentekort zijn, onder andere:

• vermoeidheid
• concentratieproblemen
• lusteloosheid
• spierkrampen
• haaruitval
• droge huid

Tekort aan calcium

Calcium speelt een belangrijke rol bij de instandhouding van sterke botten. Bij een langdurig tekort is het lichaam genoodzaakt om calcium uit de botten onttrekken, wat aanleiding kan geven tot osteoporose (botontkalking) en/of botbreuken. Daarnaast kan je ook last krijgen van:

• verwardheid
• vergeetachtigheid
• spierkrampen
• spierzwakte

Tekort aan vitamine B12

Vitamine B12 draagt bij tot de normale aanmaak van rode bloedcellen en voor de normale werking van het zenuwstelsel. Deze wateroplosbare vitamine wordt door middel van (specifieke stoffen in) het maagzuur uit de voeding gehaald. Na een maagverkleining kan het lichaam dus minder vitamine B12 opnemen, waardoor de kans op een tekort aanzienlijk toeneemt. Blijvende vitamine B12-tekorten kunnen aanleiding geven tot de volgende gezondheidsklachten:

• bloedarmoede
• spierzwakte
• verwardheid
• vergeetachtigheid
• verhoogde prikkelbaarheid
• gevoelloosheid en tintelingen

Tekort aan ijzer

IJzer is een belangrijk mineraal dat de productie van rode bloedcellen ondersteunt en vermoeidheid helpt verminderen. Een tekort aan ijzer kan je snel herkennen aan de volgende symptomen:

• gebrek aan energie
• hoofdpijn
• duizeligheid
• concentratieproblemen

Een ernstig ijzertekort kan bovendien ook een impact hebben op de werking van je immuunsysteem, waardoor de kans op ziektes toeneemt. Raadpleeg steeds een arts alvorens je een ijzersupplement inneemt.

Tekort aan eiwitten

Eiwitten komen tussen in de groei en instandhouding van de spiermassa. Na de bariatrische ingreep kan het moeilijk zijn om dagelijks de aanbevolen hoeveelheid eiwitten uit je voeding te halen, waardoor er een tekort kan optreden. In dat geval is een extra eiwitsupplement aangewezen.

In de gezondheidszorg is het algemeen aanvaard dat je na een bariatrische ingreep extra vitamines, mineralen en eiwitten moet innemen om voedingstekorten te voorkomen en aan te vullen.

Niet-specifieke supplementen zijn echter vaak te laag gedoseerd, waardoor ze minder goed opgenomen worden in het lichaam. Daarom is het erg belangrijk om samen met je arts te bespreken welke voedingssupplementen geschikt zijn voor jouw specifieke situatie. Waaraan moet een voedingssupplement dan precies voldoen?

Specifieke samenstelling

Kies voor een hoog gedoseerd voedingssupplement dat specifiek is afgestemd op de nutritionele behoeften bij een bariatrische ingreep, met de juiste ingrediënten in de juiste hoeveelheden.

Actieve vormen en hoge biologische beschikbaarheid

Een bariatrische ingreep verandert de behoeften van het lichaam. Kiezen voor ingrediënten die goed opgenomen worden door het lichaam is dus cruciaal.

• Vitamines in actieve vorm hoeven niet meer door het lichaam omgezet te worden en kunnen meteen opgenomen worden.
• Mineralen (ijzer, magnesium, zink, calcium, …) in een goed opneembare vorm (zoals bisglycinaten, citraten en fumaraten) kennen een hoge biologische beschikbaarheid en zijn aangewezen om tekorten snel aan te vullen.

Gebruiksgemak

Een bariatrische ingreep verkleint het maagvolume, waardoor je minder kan eten en sneller verzadigd bent. Daarom kies je dus het best voor één van de volgende opties:

• Kauwtabletten die je in kleine stukjes kan bijten;
• Capsules die je met weinig water kan innemen;
• Poeder dat je kan oplossen in vloeistof.

Ondervind je problemen met het slikken van capsules? Dan kan je de capsules openmaken en mengen in je voeding.

Mogelijke nevenwerkingen

De juiste ingrediënten (in de juiste vorm) zijn niet alleen belangrijk voor een hoge absorptie door het lichaam, maar eventuele bijwerkingen te vermijden.

Zo zoek je, bijvoorbeeld, het best een zinksupplement op basis van zinkbisglycinaat in plaats van zinkgluconaat. Dat eerste is een chelaat, een neutraal geladen vorm die niet reageert met andere voedingsstoffen en dus weinig/geen nevenwerkingen heeft. Raadpleeg steeds eerst je arts alvorens je voedingssupplementen inneemt!

Wanneer je plannen hebt om zwanger te worden na een bariatrische ingreep, is het belangrijk om je lichaam even op adem te laten komen en een stabiel gewicht te bereiken. Bij een zwangerschap wordt je lichaam namelijk erg op de proef gesteld en na een maagverkleining is dat proces extra intens. 

Hieronder vind je enkele tips om jouw zwangerschap na een maagverkleining zo goed mogelijk te laten verlopen:

1. Lichaamsbeweging en gezonde voeding

De kwaliteit van je voeding wordt eens zo belangrijk na een maagverkleining. Gezonde en evenwichtige voeding zijn cruciaal om voedingstekorten bij jezelf en jouw baby te voorkomen.

Hou je gewicht ook tijdens de zwangerschap goed in de gaten. Drastisch bijkomen of afvallen tijdens de zwangerschap kan voor problemen zorgen, dus raadpleeg op tijd een arts als je enorme gewichtsschommelingen vaststelt.

Een zwangerschap heeft bovendien ook een impact op je hormoonspiegel. Dat kan niet alleen je gewicht beïnvloeden, maar ook hoe je je voelt. Het is best mogelijk dat je je de eerste 3 maanden een beetje misselijk voelt en dat kan heel wat gevolgen hebben na een maagverkleining. Probeer in dat geval regelmatig kleine gezonde tussendoortjes te eten, zoals volkoren crackers of beschuiten. Goed kauwen en kleine hapjes zijn nu belangrijker dan ooit! 

Bij twijfel is het sterk aanbevolen om een arts of voedingsdeskundige te consulteren.

2. Correcte en nauwkeurige opvolging

Als zwangere vrouw is het ten zeerste aanbevolen om tijdig op controle te gaan, zeker wanneer je een maagverkleining hebt ondergaan. Na een bariatrische ingreep heb je namelijk een verhoogd risico op zwangerschapsdiabetes. Een goede opvolging door je arts en/of gynaecoloog is daarom cruciaal voor jezelf en voor je baby!

Breng je gynaecoloog op de hoogte van de bariatrische operatie die je hebt ondergaan. Vermeld wanneer je geopereerd bent, welke soort ingreep het was en of je medicatie/supplementen inneemt. Zo krijg je het juiste advies om je zwangerschap optimaal te laten verlopen. Daarnaast kan je ook altijd de resultaten van je laatste bloedanalyse meebrengen voor nog gerichter advies.

3. Zwangerschapsvitaminen en foliumzuur

Tijdens de zwangerschap heeft je baby nood aan allerlei essentiële voedingsstoffen om te kunnen groeien. De moeder is verantwoordelijk voor de aanvoer van die stoffen. Na een maagverkleining is het daarom vaak aanbevolen om aangepaste zwangerschapsvitaminen in te nemen, vanaf het begin van de zwangerschap tot het einde van de borstvoeding. Raadpleeg hiervoor steeds een arts of gynaecoloog, want een teveel aan bepaalde voedingsstoffen kan zelfs schadelijk zijn voor de baby!

Daarnaast speelt ook foliumzuur (folaat) een belangrijke rol. Elke vrouw krijgt het advies om zowel vóór als tijdens de zwangerschap een foliumzuursupplement in te nemen. Het speelt namelijk een belangrijke rol bij de weefselgroei (celdeling). Bij een tekort tijdens de foetale ontwikkeling loopt de baby risico op misvormingen. Raadpleeg dus steeds je arts of gynaecoloog voor een optimale begeleiding tijdens de zwangerschap.