Prostaatontsteking - Oorzaken, symptomen en behandeling

Wanneer de artsen een ontstoken prostaat vaststellen, wordt dit ook wel prostatitis genoemd. Een dergelijke ontsteking gaat meestal niet onopgemerkt voorbij omdat er doorgaans pijn bij betrokken is. Dit is een goede zaak, want een prostaatontsteking heeft medische hulp nodig.

De prostaat (prostaatklier) bevindt zich onder de blaas en is even groot als een kastanje. Hij bereidt de prostaatafscheiding voor die het sperma beweeglijk maakt en beschermt tegen de zure omgeving van de vagina.

Aangezien de prostaat tegen een deel van de darm (rectum) ligt, is het gemakkelijk te voelen. Met een eenvoudig rectaal onderzoek kan een arts nagaan of de prostaat vergroot is of niet. Ruim een derde van alle 50-plussers heeft een prostaatvergroting. Dus zolang er geen klachten zijn, is er geen reden tot paniek. Een vergrote prostaat is niet gevaarlijk, maar wel vaak onaangenaam: het drukt op de plasbuis en maakt het plassen moeilijk. Als je 's nachts vaak moet plassen, is dat meestal ook te wijten aan een vergrote prostaat.

Een vergrote prostaat en de bijkomende plasproblemen kan verdere gevolgen hebben. Als de urine te lang in de blaas blijft, wordt het de ideale voedingsbodem voor bacteriën. Dit kan op zijn beurt leiden tot een ontsteking van de prostaat - een acute bacteriële prostatitis.

Vormen van prostaatontstekingen

Er zijn verschillende vormen van prostaatontstekingen:

• Acute bacteriële prostatitis
• Chronische bacteriële prostaatontsteking
• Chronisch bekkenpijnsyndroom
• Asymptomatische prostaatontsteking

Bij acute of chronische prostatitis zijn er ziekteverwekkers (bacteriën) te vinden in de urine. Een behandeling met antibiotica is daarom noodzakelijk. Vaak is de prostaat ook vergroot en pijnlijk.

Meer dan 90% van alle prostatitis patiënten lijdt echter niet aan acute prostatitis, maar aan het chronische bekkenpijnsyndroom.

Prostatitis blijft zelden onopgemerkt. In feite zijn de symptomen zo gevarieerd dat artsen ook spreken van een prostatitis syndroom, d.w.z. een opeenstapeling van verschillende symptomen.

Afgezien van de asymptomatische prostaatontsteking, waarbij er geen symptomen optredenen die dus vaak toevallig wordt ontdekt, is prostatitis in de overige gevallen zeer merkbaar. Er zijn enkele belangrijke symptomen die bij bijna elke prostaatontsteking voorkomen:

• Pijn in de prostaat of in het perineum en/of anaal gebied
• Branderig gevoel en pijn bij het plassen
• Frequente drang om te plassen 
• Plasproblemen

Bij acute bacteriële prostatitis komen vaak hoge koorts en rillingen voor. Plotseling voelen de getroffenen zich van de kaart en afwezig. Vaak kan de arts tijdens het rectaal onderzoek een (pijnlijke) vergroting van de prostaat vaststellen.

Bij chronische bacteriële prostatitis komen deze symptomen terug over een periode van meer dan drie maanden.

In geval van het chronische bekkenpijnsyndroom keren onderstaande klachten vaak terug over een periode van verschillende dagen of zelfs weken:

• Drukkend gevoel
• Ongemak of branderig gevoel

De bacteriën die een prostaatontsteking veroorzaken kunnen worden overgedragen tijdens onbeschermde geslachtsgemeenschap. Mannen die getroffen zijn, moeten daarom tijdens de geslachtsgemeenschap een condoom gebruiken of geen seks hebben totdat de bacteriële prostatitis genezen is. Op die manier worden de bacteriën niet overgedragen en is de vrouw beschermd.

De bacteriën die verantwoordelijk zijn voor sommige vormen van een prostaatontsteking komen meestal van de urinewegen. De blaas wordt vaak onvolledig geleegd, waardoor de bacteriën zich daar kunnen vermenigvuldigen en in de prostaat terechtkomen.

Chronische bekkenpijn heeft meestal een mentale oorzaak in plaats van een fysieke. Angstgevoelens, stress, depressie of onderdrukte conflicten kunnen een persoon belasten en dit kan leiden tot pijn in het bekkengebied. Men denkt dat er in dat geval bloedophoping of congestie optreedt in het weefsel rond de prostaat. De gevoelige zenuwen in dit gebied reageren dan met pijn en ongemak.

Diagnose van een prostaatontsteking

Acute bacteriële prostatitis kan duidelijk worden opgespoord in de urine en wordt onmiddellijk behandeld met antibiotica. Als er geen kiemgezwellen in de urine aanwezig zijn, is verder onderzoek noodzakelijk. Naast enterobacteriën, kan ook chlamydia de oorzaak zijn van de prostaatproblemen. Meestal kan een duidelijke diagnose worden gesteld aan de hand van de volgende tests: 

• grondig lichamelijk onderzoek
• laboratoriumonderzoeken van de urine 
• analyse van de prostaatafscheiding
• analyse van de ejaculatie
• echografie van het bekken
• Bepaling van de kracht van de urinestraal

Bij het chronische bekkenpijnsyndroom zijn er geen tekenen van ontsteking te vinden. Echografie- of laboratoriumonderzoeken laten dan ook geen resultaten zien. Na een grondig gesprek kan je dokter bepalen of er psychologische processen aan de oorzaak liggen van de problemen.

Welke medicijnen helpen bij een prostaatontsteking?

Naast het bestrijden van eventuele aanwezige bacteriën met antibiotica, is pijnbestrijding de hoogste prioriteit bij acute of chronische prostatitis. Hiervoor worden ontstekingsremmende geneesmiddelen gebruikt. Als het ledigen van de blaas een probleem vormt, dan worden alfablokkers gebruikt. In ernstige gevallen kan de prostaat zelfs operatief worden verwijderd.

Als er een abces aanwezig is, moet dat worden verwijderd. Dit wordt gedaan via een buisje dat naar de prostaat gaat of door het abces via het perineum te doorboren.

De oorzaken van een chronisch bekkenpijnsyndroom zijn niet fysiek, vandaar dat de therapie afhankelijk is van de symptomen. Het is de bedoeling om de symptomen te verlichten en in het algemeen de levensstijl meer ontspannen en minder stressvol te maken.

Welke kruidengeneesmiddelen helpen bij een prostaatontsteking?

Pompoenzaad, brandnetelwortel,zegepalm of rogge pollen extracten - dit zijn slechts enkele van de natuurlijke stoffen die goede resultaten vertonen bij een prostaatontsteking. Deze stoffen kunnen op verschillende manieren worden toegediend, bijvoorbeeld, in de vorm van thee.

Welke huishoudmiddeltjes helpen bij een prostaatontsteking?

Huishoudmiddeltjes zoals pompoenzaad- of rogge pollenextracten verlichten de symptomen van veel mensen. Regelmatig knabbelen op pompoenzaden zou, bijvoorbeeld, de prostaat helpen versterken en terugval voorkomen. Voordat deze huishoudmiddeltjes echter kunnen werken, zijn er ook enkele aanpassingen aan je levensstijl nodig:

• Gezonde voeding, zoals weinig vet en suiker, geen bier, omdat de hop erin de klachten verergert, veel fruit, groenten en volkorenproducten
• Een meer ontspannen levensstijl (regelmatige pauzes, ontspanningstechnieken zoals yoga, etc.) kan helpen.

Iets warm aantrekken is zeker van toepassing bij een prostaatontsteking. Warme kleding kan de symptomen verlichten - en verdere problemen voorkomen. Ze werken ook goed tegen ontstekingen van de urinewegen die, wanneer ze onbehandeld blijven, prostatitis kunnen veroorzaken. 

Volgens studies zou regelmatig ejaculeren moeten zorgen voor een snellere vermindering van prostatitis. Deskundigen gaan ervan uit dat de prostaat door ejaculatie wordt "uitgespoeld" en dat de bloedcirculatie verbetert.

In de meeste gevallen moeten de getroffen personen echter vooral geduld hebben omdat het weken kan duren voordat de symptomen verdwijnen. In drukke of stressvolle tijden, bijvoorbeeld, bestaat het gevaar dat het bekkenpijnsyndroom weer oplaait.

In de overgrote meerderheid van de gevallen geneest een prostaatontsteking na ongeveer 14 dagen wanneer je op tijd start met antibiotica. In de chronische bacteriële vorm kan de behandeling echter maanden duren - dit met herhaalde antibiotische behandelingen.

Wanneer er geen sprake is van een bacteriële ontsteking, maar van het chronisch bekkenpijnsyndroom, is een behandeling met antibiotica niet nodig en ligt de nadruk van de behandeling voornamelijk op het verlichten van de pijn. Zo helpt warmte of beweging, bijvoorbeeld, om het bekkengebied te ontspannen.

Aangezien de oorzaken van een prostaatontsteking zo gevarieerd zijn, is er geen eenduidige manier om het te vermijden. Er bestaan echter wel enkele preventieve maatregelen:

• Drink genoeg (water, thee, etc.) om urineweginfecties te voorkomen.
• Voldoende beweging.
• Vervang onmiddellijk je zweterige of natte kleren (bijv. na het baden) om onderkoeling te voorkomen.
• Seksuele ziekten zoals gonorroe kunnen prostatitis veroorzaken. Gebruik een condoom tijdens de geslachtsgemeenschap!
• Raadpleeg een arts wanneer je symptomen van een urineweginfectie opmerkt (bijv. brandend gevoel bij het plassen).

Gepubliceerd op: 14.11.2023

____________________________________________________________________________________________________________________________