Tinnitus - Wat veroorzaakt dat irritante geluid in je oren?

Samenvatting

Tinnitus aurium is de term voor een continu geluid in het oor dat zich op veel verschillende manieren kan manifesteren, bijvoorbeeld, in de vorm van een fluitend geluid of ruis. In de regel is tinnitus een psychosomatische aandoening. Slechts in zeldzame gevallen is er een fysieke oorzaak of een externe geluidsbron die achter het oorsuizen zit.

Tinnitus kan verschillende oorzaken hebben. Vaak wordt oorsuizing voorafgegaan door een plotseling gehoorverlies of een trauma. Gehoorverlies en constant geluid bevorderen de ontwikkeling van oorsuizen. Bepaalde ziekten of het nemen van bepaalde medicatie kunnen ook tinnitus veroorzaken.

Tinnitus wordt meestal op verschillende niveaus behandeld. De professionele samenwerking van kno-artsen en psychologen is zeer belangrijk. Om de kans op een succesvolle therapie te verhogen is het ook noodzakelijk om begeleidende maatregelen te nemen.

Of het nu gaat over een piepend, suizend of ruisend geluid in de oren, iedere persoon met tinnitus draagt een bepaald geluid met zich mee. Ongeveer 10% van de menselijke bevolking krijgt in de loop van hun leven te maken met tinnitus. Het geluid dat de patiënt hoort, kan in één oor of in beide oren voorkomen en verschilt van persoon tot persoon. De meeste tinnituspatiënten beschrijven hun oorsuizen als een hoge pieptoon, vergelijkbaar met het testbeeld van een oud televisietoestel. Anderen beschrijven het dan weer als een intens zoemende toon op een lage frequentie.

Objectieve tinnitus is wanneer een organische geluidsbron in of rondom het oor kan worden geïdentificeerd als fysieke oorzaak. Dit is de meest voorkomende vorm van tinnitus. Bij subjectieve tinnitus ontbreekt de externe geluidsbron, maar hoort de patiënt steeds een bepaalde toon. Dit kan te wijten zijn aan het feit dat de hersenen een bepaalde frequentie verkeerd hebben opgeslagen en steeds opnieuw waarnemen. Vandaar dus dat tinnitus als een psychosomatische aandoening beschouwd wordt.

Tinnitus wordt chronisch genoemd wanneer de geluiden in het oor langer dan drie maanden aanhouden.

Ook een luide knal of geluidstrauma kan worden geassocieerd met tinnitus. Geluidstrauma ontstaat wanneer zeer hoge geluidsniveaus de mechanica van het binnenoor beschadigen. Dit kan, bijvoorbeeld, het geval zijn bij explosies of het gebruik van een vuurwapen. Een licht geluidstrauma kan leiden tot tijdelijk functioneel gehoorverlies, maar kan uiteindelijk ook blijvende schade aan het binnenoor of zelfs een breuk van het trommelvlies veroorzaken.

Continu lawaai en gehoorverlies verhogen het risico op oorsuizen

Constante blootstelling aan lawaai veroorzaakt ook blijvende schade aan het gehoor. Een voortdurende blootstelling aan lawaai van 80 tot 90 decibel heeft vaak gehoorverlies tot gevolg. Tinnitus komt in dergelijke gevallen ook vaak voor.

In het algemeen is er een zeer nauw verband tussen oorsuizen en gehoorverlies, dat ook kan worden vastgesteld bij leeftijdsgebonden gehoorverlies. Mensen die last hebben van oorsuizen hebben vaak ook last van een vorm van gehoorverlies. Omgekeerd is dit echter niet van toepassing, omdat gehoorverlies niet noodzakelijkerwijs gepaard gaat met oorsuizen.

Tinnitus kan, naast een overmatige blootstelling aan lawaai, ook nog een aantal andere oorzaken hebben. Zo kan tinnitus, bijvoorbeeld, steeds opnieuw voorkomen als gevolg van een hoofdletsel, een craniocerebraal trauma of een schedelfractuur, vaak in combinatie met een vorm van gehoorverlies en oorsuizen.

Ziekte en medicatie als oorzaak van tinnitus

Er bestaan ook heel wat ziekten die tinnitus kunnen veroorzaken. Enkele voorbeelden:

• Ziekte van Ménière (tinnitus geassocieerd met duizeligheid)
• Otosclerose (erfelijke verbening van het middenoor)
• Oorontsteking
• Akoestisch neuroom (goedaardige tumor van de gehoorzenuw)
• Cardiovasculaire aandoeningen
• Nierziekten
• Beenmerg- en bloedziekten (polycythemie, bloedarmoede)
• Zenuwstoornissen
• Stofwisselingsstoornissen
• Vasculaire aandoeningen
• Tumoren (in hoofd, nek of middenoor)
• Spieraandoeningen
• Tubaire dysfunctie

De inname van bepaalde medicijnen kan ook in verband worden gebracht met aandoeningen aan het binnenoor. Deze omvatten aspirine, kinine, antibiotica en chemotherapeutische middelen.

Stress is het grootste risico voor tinnitus

Bij stress is het lichaam gespannen. Deze spanning wordt overgedragen op het hele lichaam en zijn organen, inclusief ons gehoor. Onder stress is ons gehoor bijzonder gevoelig voor lawaai. Aan de ene kant is de filterfunctie van ons oor beperkt onder verhoogde spanning. Dit betekent dat er minder geluid wordt weggefilterd. Dit leidt tot overmaat aan geluidsprikkels waardoor je dus alleen maar meer stress krijgt. Aan de andere kant, wanneer verhoogde stress een permanente toestand wordt, kunnen normale geluiden als onaangenaam worden ervaren. In dergelijke gevallen spreekt men van een overgevoeligheid voor externe geluiden (hyperacusis), iets wat vaak voorkomt bij mensen met tinnitus.

Stress op zich is niet altijd de oorzaak van tinnitus, maar verhoogt het risico op tinnitus wel aanzienlijk. Bovendien heeft tinnitus meestal een stressverhogend effect op de getroffenen.

De meest voorkomende symptomen naast het voortdurende geluid zijn:

• Compleet of gedeeltelijk gehoorverlies
• Slapeloosheid
• Concentratiestoornissen
• Spanningen
• Prikkelbaarheid
• Hoofdpijn
• Oorpijn
• Depressie en angstgevoelens

Niet elk oorsuizen is echter tinnitus, en het is niet altijd eenvoudig om te bepalen in welk specifiek geval men van tinnitus moet spreken. Tijdens een diagnose moeten andere mogelijke oorzaken van het optredende geluid worden uitgesloten.

Er bestaan zelftests op het internet, maar deze kunnen niet als vervanging dienen voor een bezoek aan een arts. Het eerste contactpunt moet een kno-arts zijn. Hij/zij kan mogelijke oorzaken uitsluiten en zoeken naar een fysieke oorzaak van tinnitus.

De diagnose van tinnitus is gebaseerd op een reeks onderzoeken die zich richten op verschillende gehoortesten, zoals een stemvorktest, een audiogram en een meting van volumecompensatie. Een neurologisch onderzoek met behulp van beeldvormingstechnieken kan ook nuttig zijn voor de diagnose, vooral om ernstige ziekten uit te sluiten. Tenslotte moeten het volume en de frequentie van de tinnitus zelf worden bepaald met behulp van een audiometer. Dit gebeurt met de directe betrokkenheid van de patiënt en is dus een subjectief meetresultaat. Daarnaast worden ook de psychologische klachten van tinnitus geregistreerd.

Tinnitus kan tot op vandaag niet genezen worden. Veel patiënten melden echter dat hun tinnitus plotseling zelfs helemaal verdwenen is. Hardnekkig oorsuizen kan echter niet zomaar met medicatie worden behandeld. Zowel de onderliggende oorzaken als de symptomen zijn erg individueel. De weg naar therapeutisch succes verschilt dan ook sterk van patiënt tot patiënt.

Subjectieve tinnitus, wat als een psychosomatische ziekte wordt beschouwd, komt het vaakst voor. Daarom gebeurt de behandeling van tinnitus meestal in nauwe samenwerking tussen kno-artsen en psychologen. Sommige ziekenhuizen hebben zelfs speciale tinnitusklinieken of tinnituscentra waar patiënten worden behandeld door een team van verschillende specialisten. Acute tinnitus en chronische tinnitus worden op verschillende manieren behandeld.

Behandeling van acute tinnitus

Wanneer er voor het eerst geluiden in de oren optreden, is het is het vooral belangrijk om een diagnose te stellen en zo te voorkomen dat de acute tinnitus chronisch wordt. Dit vereist goed advies van specialisten, zodat je de juiste maatregelen kan nemen. Afhankelijk van de oorzaak van tinnitus, kan je specialist medicatie overwegen ter ondersteuning van de bloedcirculatie. Soms zijn glutamaat- of calciumantagonisten ook effectief.

Om de ontwikkeling van chronische tinnitus te voorkomen, is het ook belangrijk om de aandacht af te leiden van het geluid in de oren. Daarvoor heb je natuurlijk het juiste advies nodig. Hoe nadeliger de tinnitus wordt voor een patiënt, hoe moeilijker de therapie zal zijn. De tinnitus ruis is namelijk gekoppeld aan het deel van de hersenen dat ook verantwoordelijk is voor leervermogen. Overigens kan het ook heel storend zijn en zorgen voor concentratieproblemen. Om de patiënt zo goed mogelijk te helpen, is psychologische zorg aangeraden, zowel in het chronische als in het acute stadium van de aandoening.

Behandeling van chronische tinnitus

Psychologische zorg voor tinnituspatiënten is heel erg belangrijk, vooral wanneer de tinnitus zich al in een chronisch stadium bevindt. De psychische symptomen nemen namelijk toe naarmate de tinnitus vordert. Veel chronische tinnitus patiënten krijgen namelijk last van slaap- en concentratiestoornissen, waardoor ze depressief, angstig en moedeloos kunnen worden. Het psychosomatische karakter van subjectieve tinnitus wordt vaak onderschat. Patiënten verwachten meestal een verbetering door puur fysieke medische maatregelen, zoals chirurgie of medicatie. Dergelijke behandelingen zijn echter alleen effectief in de zeldzame gevallen van objectieve tinnitus.

Voor subjectieve tinnitus bestaat er gelukkig ook behandeling: die bestaat doorgaans uit twee delen:

• De fysieke oorzaken worden vastgesteld en behandeld met medicatie. Wanneer de oorzaken duidelijk zijn (wat heel vaak niet het geval is), zal zo’n eerste behandeling in de meeste gevallen niet voldoende zijn om de tinnitus te overwinnen.
• De behandeling met medicatie moet vaak ook gecombineerd worden met psychologische therapie en verschillende zelfhulpmaatregelen.

Welke soorten tinnitus behandelingen bestaan er?

In sommige gevallen, voornamelijk wanneer de tinnitus medicatie onder toezicht ingenomen moet worden, is een tijdelijke klinische behandeling een goede optie. Het kan echter ook gewoon nuttig zijn om een patiënt tijdelijk uit zijn of haar dagelijkse omgeving te halen. Dat kan vooral helpen wanneer er dagelijkse stressfactoren, die niet weggehaald kunnen worden, aan de basis liggen van de tinnitus. Een andere mogelijke remedie is om alledaagse stress zo veel mogelijk te vermijden en te leren hoe je met stresssituaties omgaat.

Deze behandelingen vinden plaats in een praktijk, gespecialiseerde klinieken of tinnituscentra, waar het gesprek tussen patiënt en therapeut centraal staat. Het subjectieve karakter van tinnitus vereist namelijk in de eerste plaats begrip van de therapeut en acceptatie van de patiënt. De keuze van de juiste behandeling moet daarom altijd in nauw en betrouwbaar overleg met een specialist worden gemaakt.

De meest voorkomende mogelijkheden voor een primaire behandeling zijn onder meer:

• Progressieve Relaxatie van Jacobson voor stressvermindering en spierontspanning
• Cognitieve gedragstherapie om stress te verminderen en om te leren hoe met tinnitus om te gaan
• Gehoortraining om de gehoor filters te trainen en de waarneming van het geluid af te leiden

Belangrijk: De basis voor een succesvolle behandeling is een sterke vertrouwensrelatie tussen de patiënt en de therapeuten. Daardoor neemt de kans op succes namelijk aanzienlijk toe. Geen enkele vorm van therapie mag stress veroorzaken!

Begeleidende maatregelen voor oorsuizen

Naast gespecialiseerde medische en psychologische hulp kunnen verschillende andere therapeutische maatregelen helpen bij tinnitus. Zo kan je, bijvoorbeeld, kiezen uit een verscheidenheid aan lichaamstherapieën die een holitsiche benadering hebben:

• Lichaamstherapie volgens Feldenkrais
• Alexandertechniek
• Meditatie
• Autogene training
• Ademtherapie
• Yoga
• Tai Chi
• Biofeedback
• Muziektherapie
• Kleurentherapie
• Hydrotherapie
• Acupunctuur
• Osteopathie
• Massages
• Kinesiologie

Wie voor een aanvullende behandeling kiest, kan zelf beslissen welke maatregelen het meest geschikt zijn. Het kan geen kwaad om verschillende opties te proberen totdat je de passende behandeling gevonden hebt.

Naast de hierboven genoemde primaire en secundaire therapiemaatregelen bestaan er ook tal van huishoudmiddeltjes. Deze zijn meestal gericht op het verlichten van frequente klachten. Sommige hulpmiddelen zijn ook gericht op de directe behandeling van het oorsuizen.

Een van de meest voorkomende huismiddeltjes zijn medicinale planten met een stressverlichtende, slaapverwekkende of concentratie-ondersteunende werking. Zo kan je, bijvoorbeeld, een extract of thee op basis van valeriaan of lavendel innemen. Ook magnesium kan helpen, omdat het een rol speelt in het celdelingsproces en bijdraagt aan een normale psychologische functie.

Binnen de homeopathie en alternatieve natuurgeneeskundige bestaan er eveneens behandelingen in de vorm van supplementen die geschikt zijn om de bijbehorende symptomen van tinnitus te verlichten. Een uitsluitend homeopatische behandeling van tinnitus is echter niet voldoende en moet eerder beschouwd worden als een aanvulling.

Op het gebied van medische hulpmiddelen zijn er speciale hoortoestellen beschikbaar voor patiënten met of zonder gehoorverlies. Geluidstherapie is gebaseerd op het feit dat de waarneming van het gehoor over een langere periode gecontroleerd en opnieuw geleerd kan worden. Door het oor en de hersenen bloot te stellen aan specifieke geluiden, wordt de waarneming van tinnitus geleidelijk naar de achtergrond geschoven. Als variant op de hoortoestellen worden er ook speciale tinnitus apps aangeboden.

De 10 belangrijkste zelfhulpmaatregelen voor tinnitus

1. Vraag in een vroeg stadium professioneel advies zodra je ongewone geluiden begint waar te nemen
2. Vermijd stress
3. Vermijd complete stilte
4. Zorg voor genoeg afleiding
5. Neem regelmatig pauzes, gericht op ontspanning
6. Zorg voor positieve ervaringen
7. Probeer positief te blijven
8. Zoek contact met andere betrokkenen
9. Accepteer dat tinnitus jouw tijdelijke metgezel is
10. Heb geduld

Gepubliceerd op: 22.09.2023

____________________________________________________________________________________________________________________________