Voedingssupplementen - Wanneer is een aanvulling op de dagelijkse voeding nuttig?

Van vitamine A tot het mineraal zink, in tablet-, capsule- of poedervorm... Bij de apotheek vind je het hele alfabet aan voedingsstoffen in de rekken, maar heb je dat allemaal nodig en hoe weet je welke voedingssupplementen geschikt zijn voor jou?

Voedingssupplementen zijn kunstmatig geproduceerde, geconcentreerde bronnen van vitaminen, mineralen en sporenelementen, die doorgaans verkrijgbaar zijn in de vorm van tabletten, poeders en/of vloeistoffen.

Het is belangrijk om een onderscheid te maken tussen supplementen en geneesmiddelen. Wettelijk gezien bevinden voedingssupplementen zich in een overgangsgebied tussen voeding en geneesmiddelen. Om deze reden worden voedingssupplementen onderworpen aan strenge regels, vooral met betrekking tot het effect van de inhoudsstoffen. Zo mogen voedingssupplementen, bijvoorbeeld, geen garantie op genezing bieden, maar enkel aangeven dat de inhoudsstoffen bijdragen aan de normale werking van een specifieke lichaamsfunctie.

Voedingssupplementen zijn (voorschrift)vrij verkrijgbaar. Dat betekent dat ze overal aangeboden kunnen worden, niet alleen in de apotheek. Toch is het aanbevolen om enkel supplementen te kopen van vertrouwde bronnen en fabrikanten, op advies van je arts.

De wetenschappelijke formules van elk voedingssupplement zijn samengesteld met een specifiek voedingskundig of fysiologisch effect voor ogen. Hieronder zetten we enkele officieel erkende effecten van de meest voorkomende inhoudsstoffen op een rijtje:

Alle noodzakelijke stoffen voor een normale gezondheid worden ofwel zelf door je lichaam aangemaakt ofwel via je voeding opgenomen. Wie evenwichtig eet en zich gezond voelt, hoeft dus meestal niet wakker te liggen van voedingstekorten. Bovendien kunnen voedingssupplementen een ongezonde levensstijl niet compenseren. Naast vitaminen en mineralen bevat je voeding namelijk nog een hele hoop andere stoffen die noodzakelijk zijn voor je gezondheid. Voedingssupplementen dienen dus enkel als aanvulling op een gebalanceerd voedings- en levenspatroon.

In sommige speciale gevallen kunnen voedingssupplementen toch extra ondersteuning bieden omwille van een verhoogde behoefte aan voedingsstoffen:

Zwangerschap

Tijdens de zwangerschap hebben vrouwen een verhoogde behoefte aan voedingsstoffen. Om aan die verhoogde behoefte te voldoen, raden experts speciale zwangerschapsvitaminenaan. Zo is het, bijvoorbeeld, nuttig om tijdens de eerste weken een foliumzuursupplement in te nemen. Een tekort aan foliumzuur verhoogt namelijk het risico op misvormingen van de wervelkolom en het ruggenmerg van de ongeboren baby.

Vegetarisch/veganistisch dieet

Zelfs wanneer je geen vlees of dierlijke producten eet, kan je toch de overgrote meerderheid van de voedingsstoffen uit plantaardige voedingsmiddelen halen. Alleen vitamine B12 is bijna uitsluitend in vlees en zuivelproducten terug te vinden, waardoor vegetariërs en vooral veganisten een hogere kans hebben op een tekort. Daarnaast is ook het risico op een ijzertekort groter.

Gevorderde leeftijd

Oudere mensen hebben ook vaak baat bij een extra inname van vitamine D, vooral wanneer ze omwille van ziekte of bedlegerige omstandigheden te weinig zonlicht krijgen. Naarmate de leeftijd vordert, beginnen mensen ook vaak minder te eten, waardoor de kans op een tekort aan voedingsstoffen groter is. Daarom is het belangrijk om regelmatig een bloedname te laten doen door een arts om tekorten op tijd op te sporen en indien nodig te compenseren met behulp van vitaminepreparaten.

Chronisch zieken/na operatieve ingreep

Vooral chronische aandoeningen van of operatieve ingrepen aan het maagdarmkanaal kunnen leiden tot een tekort aan voedingsstoffen. De beschadigde slijmvliezen zijn meestal niet voldoende in staat om vitaminen en mineralen op te nemen. Vaak ontbreken ook belangrijke enzymen. Daarom is het belangrijk dat de getroffenen regelmatig op controle gaan bij een arts of maagdarmspecialist. Die kan persoonlijk advies bieden om eventuele tekorten gericht te compenseren.

Sporters

Wie meermaals per week intensief sport op hoog niveau, heeft bijgevolg ook een verhoogde behoefte aan voedingsstoffen en dus een groter risico op een tekort. Ook in deze gevallen kan het zinvol zijn om voedingssupplementen in te nemen.

Wanneer je denkt last te hebben van een tekort aan voedingsstoffen, is het ten zeerste aanbevolen om je arts te raadplegen. Die zal allereerst een bloedonderzoek uitvoeren om je bloedwaarden te bepalen en na te gaan of je daadwerkelijk een voedingstekort hebt. Soms kan het nodig zijn om bijkomende testen uit te voeren om de onderliggende oorzaak van het tekort te ontdekken of uit te sluiten. Een ijzertekort, bijvoorbeeld, kan ook worden veroorzaakt door inwendige bloedingen en een vitamine B12-tekort kan wijzen op een aandoening van het maagslijmvlies.

Het is heel erg belangrijk dat voedingstekorten eerst door een arts worden vastgesteld alvorens je supplementen begint in te nemen. Niet alleen een tekort maar ook een teveel aan sommige vitaminen of mineralen kan gevaarlijk zijn voor je gezondheid. Hoewel zo’n overdosis aan voedingsstoffen bijna onmogelijk bij een normaal voedingspatroon, bestaat dat risico wel degelijk bij voedingssupplementen. Sommige supplementen bevatten een zeer hoge dosis voedingsstoffen die niet in dezelfde mate in voedsel voorkomen.

• Te hoog ijzergehalte kan het hart en de bloedsomloop beschadigen en het risico op kanker verhogen.
• Te hoge dosis vitamine A of bètacaroteen zijn gevaarlijk voor rokers: de vitaminen kunnen de ontwikkeling van longkanker bevorderen.
• Overdosis zink kan het gehalte aan “goede” HDL-cholesterol verlagen. Op die manier kan het aderverkalking veroorzaken.
• Teveel aan magnesium kan leiden tot diarree en maagpijn.

Bovendien concurreren bepaalde mineralen ook rechtstreeks met elkaar. Zo kunnen zink, ijzer en koper niet tegelijkertijd opgenomen worden, net als magnesium en calcium. Dat betekent dat de opname van, bijvoorbeeld, magnesium afgeremd wordt wanneer de calciuminname hoog is. Op die manier kan je bij de behandeling van een voedingstekort dus onvrijwillig een ander tekort veroorzaken. Als je medicatie inneemt, kunnen er ook ongewenste interacties zijn.

Raadpleeg daarom altijd een arts voordat je voedingssupplementen inneemt!

Gepubliceerd op: 04.10.2023

____________________________________________________________________________________________________________________________