Zware benen - Hoe pijnlijke en vermoeide benen behandelen?

Ongemak in de benen? Dan kan je wel eens te maken hebben met een onvoldoende doorbloeding of een beperkte afvoer van vocht en afvalstoffen in je aders, ook wel veneuze insufficiëntie genoemd. Maar wat is dat precies? En wat kan je ertegen doen?

Je lichaam maakt gebruik van een complex systeem van aders, het zogenaamde veneuze systeem, om het bloed door je lichaam te vervoeren. Om ervoor te zorgen dat het bloed steeds in de juiste richting getransporteerd wordt, beschikken de aders over talrijke veneuze klepjes. Zodra het bloed terug naar het hart moet en tegen de zwaartekracht in moet werken, openen deze klepjes en sluiten ze onmiddellijk. Op die manier voorkomen ze dat het bloed terug naar de ledematen stroomt.

Wanneer er sprake is van veneuze insufficiëntie hebben je aders moeite om het zuurstofarme bloed terug naar het hart te vervoeren. Vaak betekent dit dat de veneuze kleppen niet goed meer werken of beschadigd zijn, waardoor er bloed ophoopt en je last kan krijgen van zware, vermoeide en pijnlijke benen.

Veneuze insufficiëntie kan gepaard gaan met een breed scala aan klachten. Deze ontwikkelen zich doorgaans redelijk traag, naarmate de aandoening vordert. De eerste klachten van een onvoldoende of verstoorde bloedsomloop manifesteert zich vaak als volgt:

• Pijn en vermoeidheid in de benen, de zogenaamde “zware” benen.
• Jeuk
• Tintelingen of slapend gevoel in de benen
• Spierkrampen

In een vergevorderd stadium kunnen ook de volgende symptomen optreden:

• Oedeem (vochtophoping) in de onderbenen
• Blauwachtige spataders
• Hyperpigmentatie en verkleuring
• Diepveneuze trombose (bloedklonter)
• Rusteloze benen (RBS)

De klachten zijn meestal intenser bij warm weer, langdurig rechtstaan en tijdens de premenstruele periode. Indien veneuze insufficiëntie niet behandeld wordt, kan het uiteindelijk evolueren naar chronisch aderfalen of, in het slechtste geval, open wonden en zweren veroorzaken.

De exacte oorzaak van veneuze insufficiëntie is vaak niet zo makkelijk te bepalen.  Vaak zijn het afwijkingen in de aderwand of schade aan de aderkleppen, die ervoor zorgen dat de ader wijder of nauwer wordt en de kans op aderproblemen toeneemt.

Verschillende factoren kunnen bijdragen tot het ontstaan of toenemen van veneuze insufficiëntie:

• Geslacht: ongeveer 1 op 4 vrouwen heeft last van zware benen en spataders. Bij mannen komt het minder vaak voor.

• Leeftijd.

• Zwangerschap: veranderingen in de hormoonspiegel en de groeiende baarmoeder kunnen een negatief effect hebben op de vaatwanden en de bloedsomloop.

• Genetische aanleg.
• Gebrek aan beweging: sport en lichaamsbeweging stimuleert de bloedsomloop.
• Obesitas.

Er bestaan zowel conservatieve behandelingen voor veneuze insufficiëntie als invasieve ingrepen, maar vaak is het een combinatie van beide. Het doel van de behandeling is om de vernauwing in de aders te corrigeren en op die manier de bloedcirculatie in het onderbeen te verbeteren.

Afhankelijk van de klachten beslist je behandelende arts welk type behandeling het beste bij jou past.

Conservatieve behandelingen

• Compressietherapie: deze techniek is specifiek bedoeld om de bloedsomloop in de benen te verbeteren. Daarbij wordt er gebruik gemaakt van aangepaste steunkousen en is het aanbevolen om regelmatig voldoende te bewegen en langdurig rechtstaan te vermijden.

• Gels en crèmes: om de pijn en vermoeidheid in de benen te verlichten kan er ook een beroep gedaan worden op gels met plantenextracten, zoals rode wijnstok, paardenkastanje en munt.

• Venotrope geneesmiddelen: wanneer je daarnaast ook last krijgt van oedeem (vochtophoping), pijn of veneuze beenzweren, dan kan je arts specifieke geneesmiddelen aanbevelen als ondersteuning bij compressietherapie.

Invasieve behandeling

• Sclerotherapie: de spatader wordt ingespoten met een vloeistof of schuim. Daardoor gaat de ader, in de dagen na de behandeling, dichtplakken en verschrompelen.

• Lasering: een nieuw alternatief voor de klassieke spataderoperatie. Met behulp van een laser wordt de spatader van binnenuit dichtgeschroeid.

• Operatieve verwijdering: ook wel varicectomie genoemd, tijdens deze heelkundige ingreep worden alle zieke aders operatief verwijderd, of “gestript”. Op die manier kan het bloed niet meer terugstromen naar de oppervlakkige aders van het been (waardoor overdruk en bloedophoping vermeden wordt).

Wat kan je zelf doen?

Voldoende lichaamsbeweging en een gezond eetpatroon kan soms al genoeg zijn om je bloedsomloop te verbeteren en veneuze insufficiëntie te voorkomen. Elke positieve aanpassing aan je levensstijl kan helpen. Daarnaast bestaan er nog enkele maatregelen die je kan nemen om de doorbloeding in je benen te ondersteunen:

• Kledij en schoenen: draag geen te strakke broeken en hoge hakken. Die belemmeren namelijk de normale pompfunctie in je voet- en kuitspieren.

• Vermijd langdurige blootstelling aan warmte: urenlang voor de openhaard zitten of regelmatig onder de zonnebank liggen, zijn erg belastend voor de bloedsomloop in je benen. Probeer ze gedurende maximaal 20 seconden onder koud water te houden. Begin steeds bij je voeten en ga langzaam omhoog tot aan je liesstreek.

• Vermijd lang zitten of rechtstaan: wissel regelmatig van positie en beweeg genoeg. Maak, bijvoorbeeld, eens een korte wandeling. Alle beetjes helpen!
• Leg je benen omhoog: maak gebruik van de zwaartekracht om de bloedcirculatie in je benen te verbeteren! Het is makkelijker voor je lichaam om het bloed naar beneden te pompen.

Gepubliceerd op: 17.10.2023

____________________________________________________________________________________________________________________________